Damar Sertliği Nedir? Arteriyoskleroz / Ateroskleroz Tedavisi ve Teşhisi

Mutlu ve SağlıklıLast Updated: 2 Eylül 2024

179 6 minutes read

Damar Sertliği Nedir?

Damar Sertliği (Arteriyoskleroz), oksijen ve besin taşıyan kan damarları kalın ve sert hale geldiğinde oluşur ve bazı durumlarda organ ve dokularınıza kan akışını kısıtlar.

Sağlıklı arterler esnek ve elastiktir, ancak zamanla arterlerinizdeki duvarlar sertleşebilir ve esnekliğini yitirebilir.

Ateroskleroz spesifik bir arteriyoskleroz türüdür, ancak terimler bazen birbirinin yerine kullanılır.

Ateroskleroz, kan akışını kısıtlayabilen, arter duvarlarında yağların, kolesterolün ve diğer maddelerin yani plakların birikmesini ifade eder.

Plak patlayabilir ve kan pıhtısı oluşumunu tetikleyebilir. Ateroskleroz sıklıkla kalp sorunu olarak kabul edilmekle birlikte, vücudunuzun herhangi bir yerindeki arterleri etkileyebilir.Damar sertliği önlenebilir ve tedavi edilebilir.

Damar Sertliği Nedir? Arteriyoskleroz / Ateroskleroz Belirtileri ve Nedenleri

Damar Sertliği (Arteriyoskleroz / Ateroskleroz) Teşhisi

Damar Sertliği teşhisi için fiziksel bir muayene sırasında doktorunuz, daralmış, genişlemiş veya sertleşmiş arter belirtilerini bulabilir:

Damar Sertliği Belirtileri

Daralmış arterlerde zayıf veya bulunamayan nabız.
Etkilenen bir uzuvda azalmış kan basıncı.
Damar sesleri (morluklar), stetoskop kullanarak duyulur.

Fiziksel muayene sonuçlarına bağlı olarak, doktorunuz bir takım testler önerebilir:

Kan Testleri

Laboratuar testleri, Damar Sertliği (ateroskleroz) riskini artırabilen yüksek kolesterol ve kan şekeri seviyelerini tespit edebilir. Kan testi yaptırırken, 9 ile 12 saat öncesinde su dışında başka bir şey yememek veya içmemek gerekir.

Doppler Ultrasonu

Doktorunuz, tansiyonunuzu kolunuz veya bacağınız boyunca çeşitli noktalardan ölçmek için özel bir ultrason cihazı (Doppler ultrason) kullanır. Bu ölçümler doktorun herhangi bir tıkanmanın derecesini ve atar damarlardaki kan akış hızını ölçmesine yardımcı olur.

Ayak Bileği-Brakiyal İndeks

Bu test bacak ve ayak atardamarlarında ateroskleroz olup olmadığını test eder.

Doktorunuz ayak bileğinizdeki kan basıncını kolunuzdaki kan basıncı ile karşılaştırır. Bu test ayak bileği-brakiyal indeksi olarak bilinir.

Anormal bir fark durumunun olması, genellikle aterosklerozun neden olduğu periferik vasküler hastalığı olduğunu gösterebilir.

Elektrokardiyogram (EKG)

Elektrokardiyogram, elektrik sinyallerini kalbinizden geçerken kaydeder. EKG, daha önce kalp krizi geçirip geçirmediğinizi gösterebilir. Belirtileriniz ve semptomlarınız egzersiz sırasında görülüyorsa, doktorunuz EKG testi sırasında koşu bandında yürümenizi veya sabit bir bisiklet sürmenizi isteyebilir.

Stres Testi

Egzersiz stres testi olarak da adlandırılan stres testi, kalbinizin fiziksel aktivite sırasında ne kadar iyi çalıştığı hakkında bilgi toplamak için kullanılır.

Egzersiz esnasında, kalbin kan pompalaması günlük aktivitelerinizin aksine daha hızlı veya daha sert ise, egzersiz stres testi, kalbinizde başka türlü sorunların olup olmadığını ortaya çıkarabilir.

Egzersiz stres testi genellikle koşu bandında yürümeyi ya da kalp ritminizi, kan basıncınızı ve solunumunuz izlerken sabit bir bisikleti sürmeyi içerir.

Bazı stres testlerinde, stres ekokardiyogramı (ultrason) veya nükleer stres testi gibi testler kullanılarak kalbin fotoğrafı çekilir. Egzersiz yapamıyorsanız, egzersizin kalbiniz üzerindeki etkisini taklit eden bir ilaç alabilirsiniz.

Kalp Kateterizasyonu ve Anjiyogram

Bu test, koroner arterlerinizin daralmış veya tıkalı olup olmadığını gösterebilir.

Genellikle kalp atardamarlarından, bacağınızdaki atardamarlara kadar, atardamardan beslenen uzun, ince bir tüp sıvı bir boya enjekte edilir.

Boya, atardamarların doldurduğunda atardamarlar, röntgende görünerek tıkanma alanlarını ortaya çıkarır.

Diğer Görüntüleme Testleri

Doktorunuz arterleri incelemek için ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması veya manyetik rezonans anjiyografi (MRA) kullanabilir.

Bu testler genellikle atardamar duvarlarında anevrizmalar ve kalsiyum birikimlerinin yanı sıra büyük atardamarların sertleşmesini ve daralmasını gösterir.

Damar Sertliği (Arteriyoskleroz / Ateroskleroz) Tedavisi

Sağlıklı bir beslenme düzeni ve egzersiz gibi yaşam tarzı değişiklikleri ateroskleroz için sıklıkla en uygun tedavi yöntemidir. Bazen ilaç tedavisi veya cerrahi işlemler de önerilebilir.

Kan ve Damar Temizliği Nasıl Yapılır? Hangi Hastalıklarda Yapılmalıdır?

İlaçlar

Çeşitli ilaçlar Damar Sertliği (ateroskleroz) etkilerini yavaşlatabilir veya tersine çevirebilir. Yaygın kullanılan ilaçlar:

Kolesterol İlaçları

Kolesterol ilaçları, düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterolünüzü (kötü kolesterol) düşürebilir, arterlerdeki yağ birikintilerinin oluşumunu yavaşlatabilir, durdurabilir veya tersine çevirebilir.

“İyi” kolesterol olan yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterolünüzü artırmaya yardımcı olabilir.

Doktorunuz, statinler ve fibratlar olarak bilinen ilaçlar dahil bir dizi kolesterol ilacı arasından seçim yapabilir.

Kolesterolü düşürmenin yanı sıra, statinlerin kalp damarlar astarını stabilize etmeye ve Damar Sertliğini (aterosklerozu) önlemeye yardımcı olan ek etkileri vardır.

Kolesterol Gerçeği ve Ketonlar! Nedirler? Önemi ve Faydaları Nelerdir?

Trombositlere Karşı İlaçlar

Doktorunuz, trombositlerin daralmış arterlerde topaklanma olasılığını azaltmak, kan pıhtılaşması ve daha fazla tıkanmaya neden olma olasılığını azaltmak için aspirin gibi trombosit karşıtı ilaçlar verebilir.

Kan Pıhtısı: Nedenleri, Belirtileri ve Doğal Tedavi Yöntemi

Beta Engelleyici İlaçlar

Bu ilaçlar genellikle koroner arter hastalığı için kullanılır. Kalp atış hızını ve kan basıncını düşürür, kalbinize olan talebi azaltır ve sıklıkla göğüs ağrısı semptomlarını azaltır. Beta blokerler kalp krizi riskini ve bazı kalp ritmi problemlerini de azaltır.

Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim (ACE) İnhibitörleri

Bu ilaçlar, kan basıncını düşürerek ve kalp arterleri üzerinde başka faydalı etkiler yaratarak aterosklerozun ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olur. ACE inhibitörleri ayrıca tekrarlayan kalp krizi riskini de azaltabilir.

Kalsiyum Kanal Blokerleri

Bu ilaçlar kan basıncını düşürür ve bazen anjini tedavisinde kullanılır.

Su Hapları (Diüretikler)

Yüksek tansiyon ateroskleroz için majör bir risk faktörüdür. Diüretikler kan basıncını düşürür.

Diğer İlaçlar

Doktorunuz, diyabet gibi Damar Sertliği (ateroskleroz) için spesifik risk faktörlerini kontrol etmek için bazı ilaçlar önerebilir. Bazen de egzersiz sırasında bacak ağrısı gibi ateroskleroz semptomlarını tedavi etmek için spesifik ilaçlar reçete edilir.

Cerrahi işlemler

Damar Sertliğini tedavi etmek için bazen daha farklı bir tedavi gerekebilir. Şiddetli semptomlarınız, kas veya cilt dokusunu tehdit eden bir tıkanma varsa, aşağıdaki cerrahi işlemlerden biri sizin için önerilebilir.

Anjiyoplasti ve Stent Yerleştirme

Bu prosedürde doktorunuz arterin tıkalı veya daralmış kısmına uzun, ince bir tüp (kateter) yerleştirir. Daha sonra ucunda sönük bir balon bulunan ikinci bir kateter daraltılmış bölgeye geçirilir.

Balon daha sonra şişirilir ve tortuları arter duvarlarınıza karşı sıkıştırır.

Arterin açık kalmasına yardımcı olmak için genellikle atariste bir ağ tüpü (stent) kalır.

Endarterektomi

Bazı durumlarda, yağ birikintileri daralmış arterin duvarlarından cerrahi olarak çıkarılmalıdır. İşlem boyundaki atardamarlarda (karotid atardamarlar) yapıldığı zaman buna karotis endarterektomi adı verilir.

Fibrinolitik Tedavi

Kan pıhtısı ile tıkanmış bir atardamarınız varsa, doktorunuz onu parçalamak için pıhtı çözen bir ilaç kullanabilir.

Bypass Ameliyatı

Doktorunuz vücudunuzun başka bir bölgesinden bir damar veya sentetik kumaştan yapılmış bir tüp kullanarak greft bypass oluşturabilir. Bu, kanın tıkalı veya daralmış arter etrafında akmasına izin verir.

Damar Sertliği Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşam tarzı değişiklikleri, aterosklerozun ilerlemesini önlemede veya yavaşlamasına yardımcı olur.

Damar Sertliği Önerileri

Sigara İçmeyi Bırakın
Düzenli Egzersiz Yapın
Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları
Fazla Kilolarınız Verin, Sağlıklı Kilonuzu Koruyun
Stres Yönetimi

Sigara İçmeyi Bırakın

Sigara içmek damarlarınıza zarar verir. Herhangi bir şekilde tütün kullanıyorsanız, sigarayı bırakmak Damar Sertliğinin (aterosklerozun) ilerlemesini durdurmak ve komplikasyon riskinizi azaltmak için en iyi yoldur.

Düzenli Egzersiz Yapın

Düzenli egzersiz yapmak kaslarınızı oksijeni daha verimli kullanmak için şartlandırabilir.

Fiziksel aktivite ayrıca dolaşımı iyileştirebilir ve tıkanıklıklar etrafında doğal bir baypas oluşturan yeni kan damarlarının gelişimini sağlar. Egzersiz, kan basıncının düşmesine yardımcı olur ve diyabet riskini azaltır.

Haftanın belirli günlerinde en az 30 dakika düzenli egzersiz yapın.Asansör yerine merdivenleri kullanabilir, öğle molalarında yürüyüşe çıkabilir veya televizyon izlerken bazı egzersiz hareketlerini (şınav, mekik gibi) yapabilirsiniz.

Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları

Meyve, sebze ve kepekli tahıllardan yüksek, rafine karbonhidratlar, şeker, doymuş yağ ve sodyumdan düşük bir beslenme; kilonuzu, kan basıncını, kolesterolü ve kan şekerini kontrol etmenize yardımcı olabilir.

Beyaz ekmek yerine, tam tahıllı ekmek yemeyi tercih etmelisiniz; atıştırmalık olarak bir elma, bir muz ya da havuç gibi taze meyve ve sebzeleri tercih edin. Zeytinyağı gibi tekli doymamış yağları tercih edin ve ilave şekerli paketlenmiş ürünlerden uzak durun.

Fazla Kilolarınız Verin, Sağlıklı Kilonuzu Koruyun

Fazla kilonuz varsa, ilk adımda 5 ile 10 kilo arasında kilo vermek, Damar Sertliği (aterosklerozu) geliştirmenin başlıca risk faktörlerinden ikisi olan yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Kilo vermek, diyabet riskiniz azaltmaya veya diyabet hastasıysanız durumunuzu kontrol altına almaya yardımcı olur.

Stres Yönetimi

Stresi mümkün olduğunca azaltın. Kas gevşetme ve derin nefes alma gibi stres yönetici teknikler uygulayın.

Yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, diyabet veya başka bir kronik hastalığınız varsa, durumu yönetmek ve genel sağlığınızı geliştirmek için doktorunuzla birlikte çalışın.

Damar Sertliği Alternatif Tıp

Bazı gıdaların ve bitkisel takviyelerin, aterosklerozu geliştirmek için iki önemli risk faktörü olan yüksek kolesterol seviyenizi ve yüksek tansiyonunuzu azaltmanıza yardımcı olabileceği düşünülmektedir.

Doktorunuz onay verdiğinde, bu takviyeleri ve ürünleri kullanmayı düşünebilirsiniz:

Damar Sertliği Takviye

Alfa linolenik asit (ALA)
Arpa
Beta-sitosterol (oral takviyeler ve Promise Activ gibi bazı margarinlerin içinde bulunur)
Siyah çay
Blond psyllium-Karnıyarık otu
Kalsiyum
Kakao
Morina karaciğeri yağı
Koenzim Q10
Balık Yağı
Folik asit
Sarımsak
Yeşil çay
Yulaf kepeği
Sitostanol (oral desteklerde ve Benecol gibi bazı margarinlerde bulunur)
C vitamini

Bu takviyelerin herhangi birini Damar Sertliği tedavisine eklemeden önce doktorunuzla konuşun. Bazı takviyeler, ilaçlarla etkileşime girerek zararlı yan etkilere neden olabilir.

Stres seviyenizi azaltmanıza yardımcı olmak için yoga veya derin nefes gibi rahatlama teknikleri kullanabilirsiniz. Bu uygulamalar Damar Sertliği (ateroskleroz) gelişme riskinizi azaltarak geçici olarak kan basıncınızı düşürebilir.