Bahar Yorgunluğu Nedir? Tedavisi ve Önerilen Besin Takviyeleri

Bahar Yorgunluğu Nedir?

Bahar yorgunluğu, vücudun mevsim değişikliğine uyum sağlayamaması sonucu gelişen sıkıntılardır. Sonbahar ve kış aylarında vücuttaki döngüsel ritim değişir, havanın erken kararması ile melatonin salgısı daha yoğunlaşır.

İlkbahar ile birlikte günler uzamaya başlar ve melatonin salgısında azalma olabilir. Bunun tetikleyici olabileceği düşünülmektedir. Işığa karşı retina hücrelerinin hassasiyeti, beyindeki kimyasal iletiyi sağlayan maddelerdeki, dengesizlikler, döngüsel ritimde kalıtsal bozukluklar ile serotonin düzeyindeki dalgalanmalara bağlı olabilir.

İlkbaharla havalar ısınmaya başlar. Vücut kış aylarının hareketsiz yaşamından çıkıp hareketlenmeye başlar. Bedenin bu değişikliğe alışması, hormonal sistemin düzene girmesi zaman almaktadır. Ani ısı farkları uyum sürecini yavaşlatır. Havanın nemli ve kirli oluşu da bu sürece katkıda bulunur. Depresyona yakınlık, dengesiz beslenme, alkol ve sigara tüketimi, uyku bozuklukları varsa bahar yorgunluğunun görülme olasılığı artar.

Bahar Yorgunluğunun Bulgu ve Belirtileri Nelerdir?

Mevsim değişikliği ile birlikte halsizlik, yorgunluk, uykusuzluk, iştahsızlık, keyifsizlik, gerginlik, baş ağrısı, kas ağrıları, kas krampları, bayanlarsa adet düzensizlikleri görülebilir.

Bahar Yorgunluğunun Tıbbi Tedavisi

Bahar yorgunluğu için multivitaminler kullanılabilir. Dengeli beslenme, düzenli uyku, alkol ve sigara tüketimini kesmek, asitli ve kafeinli içeceklerden uzak durmak gibi önlemler alınabilir.

Bahar yorgunluğu bazen mevsimsel duygu durumu bozukluklarının bir parçası olup ağır geçebilir. Bu durum daha çok kış aylarında görülür. Mevsimsel duygu bozuklukları ve depresyon varlığında ışık tedavisi veya Fluoksetin gibi serotonin geri alım engelleyici ilaçlar kullanılır.

Bilişsel davranışçı tedavi gibi psikolojik yaklaşımlar da yararlı olmaktadır.

Beslenme Değişiklikleri

Besleyici öğünlerin düzenli alınmaması, hızlı yemek yenmesi, stresin yoğun olması, düzenli egzersiz yapılmaması, düzenli ve yeterli uyunmaması, yatak odasının uyku ve seks dışında da günlük aktiviteler için kullanılması (kitap okuma, TV seyretme vb.), yoğun kafeinli (kahve, çay, enerji içeceği gibi) içecekler içilmesi, düzenli bir şekilde yoğun alkol alınması bahar yorgunluğu belirtilerini arttırabilir. İnsan vücuduna giren her türlü maddenin sağlık üzerinde doğrudan etkisi vardır.

• Vegan Beslenme Nedir? Veganlık Sağlıklı mı? Faydaları ve Zararları
• Ketojenik Diyet Nedir ve Nasıl Yapılır? Sağlığa Faydaları ve Zararları
• Alkali Diyet Nedir? Alkali Diyetin Faydaları Nelerdir?
• Kan Gruplarına Göre Beslenme Nedir? Faydaları ve Zararları
• Ayurveda Nedir? Ayurvedik Beslenme Nedir?

Hayati vitaminler ve mineraller alınmalı, olumsuz etkiye sahip işlenmiş ve katkılı gıdalar tüketilmemelidir. Bu gıdaların içerdiği toksik kimyasal maddeler vücuda girdiğinde karaciğer tarafından zehirsizleştirilmeye çalışılmaktadır. Bu tür gıdaların günlük tüketimi karaciğerin yorulmasına ve vücutta toksik yüke neden olur.

Halsizlik ve yorgunluk yakınmaları daha da artabilir. İlave şeker tüketimi, kanda hızlı şeker yükselmesi sonrasında düşüşe neden olacağından, basit şekerlerin alınması azaltılmalıdır. Şekerde ani değişiklikler yorgunluk ve halsizlik yakınmalarını arttırır. Tatlı, börek, çörek, şekerleme, şekerli ve früktoz şurubu ile yapılmış içecekler (kola, gazoz vb.) tüketilmemelidir.

Vücudu uyarıp yeterli uykuya engel olabilen kafeinli içecek ve gıdaların özellikle akşam tüketimi kısıtlanmalıdır. Gün içinde hafif ev yapımı yemekler tüketilmelidir. Gıdaların taze olması en iyi beslenme tarzını oluşturur. Dengeli beslenme yapılamıyorsa B Vitamini takviyesi yararlı olabilir.

• Ayurveda Nedir? Ayurvedik Beden Tipleri ve Besinleri Dengelemek
• Vejetaryen ve Besin Kaynakları. Avantajları ve Dezavantajları
• Paleo Diyet (Taş Devri Diyeti) Nedir? Faydaları ve Nasıl Yapılır?
• GAPS Diyeti Nedir? Faydaları Nelerdir? GAPS Diyeti Besin Listesi
• Akdeniz Diyeti Nedir? Faydaları Nelerdir? Nasıl Yapılır?

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Uykunun yeterli ve kaliteli alınması önemlidir. Düzenli egzersiz yapılması (yürüyüş, bisiklet, yüzme vb) halsizlik ve yorgunluk yakınmalarının azaltılmasında yararlıdır.

Hayatın akışı içinde çeşitli faktörler (iş, boşanma, ayrılık, yakınını kaybetme, ekonomik sıkıntılar) strese neden olmaktadır. Stres yakınmaları artırabileceği için stres azaltıcı teknikler kullanılmalıdır. Dua etmek, meditasyon, kas gevşetilmesi veya nefes tedavileri gevşemede yararlıdır.

Önerilen Besin Takviyeleri

B Vitamin Kompleksi

Mineral, C vitamini ve yüksek doz B vitamin kompleksi stres seviyesini azaltmada, zihinsel aktiviteler esnasında bilişsel fonksiyonları desteklemede yararlıdır. Yorgunluk dönemlerinde yardımcı olarak kullanılabilirler.

• B Vitamini: B Vitamini Faydaları Nelerdir? Hangi Besinlerde Bulunur?
• B1 Vitamini (Tiamin) Faydaları ve Kaynakları. Eksikliği Belirtileri
• B12 Vitamini Nedir? Eksikliği, Belirtileri ve Tedavisi
• Folik Asit ve Folat Nedir? Nelerde Bulunur?

Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler

Rhodiola Rosea

Stresle ilişkili yorgunluk yakınması olanlarda plaseboya göre yakınmalarda daha fazla azalma, kortizolde azalma, zihinsel performansta ve konsantrasyonu sağlamada düzelme elde edilmiştir.

%3 rosavin ile standardize ürünler yorgunluk ve strese karşı günlük 288-600 mg dozunda kullanılır. Uykusuzluk yapabileceği için gece kullanılmamalıdır.

Gingseng

Triterpenik yapıda saponinler taşımaktadır. Vücudun performansını arttırabilir. %5 ginsenozit içeren ekstresinden günde 1-2 kez 200 mg alınması önerilir.

Uzun süreli kullanımlarda 15-20 günlük kullanımdan sonra 2 hafta ara verilir ve tekrar alınmaya devam edilir. Kafein içeren ürünlerle birlikte alınmamalıdır.

Frenküzümü

Vücuda zindelik verir. Meyve suyu, sıcak su ile seyreltilir ve öğlen ile gece 1 bardak içilir.

Biberiye

Merkezi sinir sistemini uyarır. Antioksidan etkiye sahiptir. Haricen uygulamalarda kan dolaşımını hızlandırır. 1 tatlı kaşığı biberye yaprağı 200 ml kaynamış su içine eklenir ve ağzı kapalı olarak 15 dakika demlenip süzülür.

Günde 3-4 kez 1 çay fincanı yemek aralarında içilir. Haricen uygulamada, 20 litre banyo suyuna 100 gram biberiye yağı ilave edilir ve aromatik banyo olarak yararlanılır.

Fesleğen

Uyarıcı özelliktedir. Sabahları 4 damla bergamot uçucu yağı be 4 damla fesleğen uçucu yağı karışımı hazırlanır. Aromatik banyo olarak yararlanılır. Küvette kalma süresi 15-20 dakika olmalıdır.

• Fesleğen (Feslikan) Bitkisinin Faydaları ve Nerelerde Kullanılır

Greyfurt

Uçucu yağı canlandırıcı özelliktedir. Kokusuz duj jeli içine 2 damla greyfurt uçucu yağı, 2 damla turunç yağı ve 1 damla biberiye uçucu yağı ilave edilir. Süngerle banyoda köpürterek kullanılır.

Gül

Bitkinlik ve stresten kurtulmak için 2 damla gül uçucu yağı 20 ml tatlı badem yağı ile karıştırılır. Hazırlanan yağ masaj yağı olarak kullanılır.

Limon

Sabahları canlılık sağlamak için limon uçucu yağından aromatik banyo olarak yararlanılır.

Yasemin

Yasemin uçucu yağı rehavet ve uyuşukluk hallerinde kişiyi dinçleştirir. Bir sabit yağ içinde seyreltilerek masaj şeklinde veya aromatik banyo olarak yararlanılır.

Kaynak: Prof. Dr. Canfeza Sezgin- Tam Şifa Kitabı