Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) Nedir? Kalp Aritmi Nedenleri ve Tedavisi

Mutlu ve SağlıklıLast Updated: 2 Eylül 2024

2.585 10 minutes read

Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) Nedir? Kalp Aritmi Nedenleri ve Tedavisi

Her yıl milyonlarca insan düzensiz kalp atışı veya kalp aritmi yaşıyor. Yeni bir çalışma, 40 yaşın üzerindeki dört yetişkin Amerikalıdan birinin düzensiz bir kalp atışı geliştirebileceğini buldu. (1) Bu özellikle koroner kalp hastalığı olan veya sürekli stres altındaki insanlar için geçerlidir.

İçindekiler

Göğüste çırpıntı hissi çoğu zaman zararsızdır, ancak bazı kardiyak aritmiler son derece tehlikelidir ve acil tedavi gerektirir. Ritim bozukluğu için risk faktörlerinin ve aritmileri tedavi edebileceğiniz doğal yollar vardır.

Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) Nedir?

Düzensiz kalp atışı, kalbin hızlı, yavaş veya düzensiz bir ritimle atması anlamına gelir. Erken veya ekstra atışlar en sık görülen aritmi türüdür. Bu genellikle göğüste çırpınma veya atlanmış bir kalp atışı gibi hissedilir. Atriyal fibrilasyon, en yaygın kalp aritmi türüdür – bu, kalbin üst odalarındaki normal atım düzensiz olduğunda ve kanın atriyallerden (üst odalardan) alt odalara gerektiği kadar akmaması durumunda ortaya çıkar.

Kalp atışı çok hızlı olduğunda taşikardi, çok yavaş olduğunda ise bradikardi denir. Kalp attığında, elektrik sinyali kalbin tepesinden tabana yayılarak kanın kasılmasına ve pompalanmasını sağlar. Kanın kalbin alt dallarına doğru ilerlerken gecikmesi veya tıkanması gibi sorunlar bu süreçte ritim bozukluğuna neden olabilir. Elektrik sinyallerini üreten özel sinir hücreleri düzgün çalışmıyorsa, bu gerçekleşebilir. (2)

Amerikan Kalp Birliği’ne göre, düzensiz kalp atışlarının, zor tespit edilmeden, kardiyovasküler çöküş ve ölüme kadar geniş bir semptom yelpazesi vardır. Tek bir erken kalp atımı, çarpıntı veya atlanmış kalp atımı gibi hissedilebilir. Sık sık veya hızlı bir şekilde art arda meydana gelen erken kalp atımları, göğüste veya boyunda çırpıntı hissi yaratabilir. (3)

Düzensiz kalp atımının rastgele olması tipik olarak zararsızdır, ancak aritmi, kalbin çalışma şeklini etkileyecek kadar uzun sürdüğünde, aşağıdakiler de dahil olmak üzere daha ciddi semptomlar ortaya çıkabilir:

Yorgunluk
Baş dönmesi
Bayılma veya bayılıyor gibi hissetme
Hızlı kalp atışı veya çarpıntı
Kaygı
Nefes darlığı
Terleme
Göğüs ağrısı
Çöküş ve kalp durması (aşırı durumlarda)

Aritmi sırasında kalp, vücuda beyne, kalbe ve diğer organlara zarar verebilecek kadar kan pompalamayabilir.

Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) İçin Doğal Tedavi Seçenekleri

Vagal Manevra
Sağlıklı Beslenme Düzeni
Fiziksel Aktivite
Sigarayı Bırakmak
Sağlıklı Kilonuzu Koruyun
Stresi Yönetin
Akupunktur

Vagal Manevra

Vagal manevra, iç karotid arterlerdeki reseptörleri uyararak hızlı kalp atışını yavaşlatmak için kullanılır. Bu stimülasyon, vagus siniri için bir refleks stimülasyonuna neden olur; hızlı bir kalp atışına yol açan elektriksel darbeleri yavaşlatabilen bir nörotransmitter olan asetilkolinin salınmasına neden olur.

Vagus siniri, beyin sapından karın bölgesine kadar uzanan en uzun kranial sinirdir. Vagus istemsiz sinir sisteminin bir parçasını oluşturur ve kalp atış hızını sabit tutmak gibi bilinçsiz vücut prosedürlerini yönetir. Çalışmalar vagal manevraların vagus sinirini uyararak düzensiz kalp atımını durdurmanın basit, invazif olmayan yöntemleri olduğunu göstermektedir. (4)

Vagal manevra, ilaçlara veya başka invaziv işlemlere geçmeden önce yapılabilecek doğal tedavi seçeneğidir. Deneyebileceğiniz farklı manevra türleri vardır ve bir manevranın herkes için işe yaramadığını unutmamak gerekir.

Vagal Manevra Türleri:

Öksürük
Aşağı Doğru Eğilme
Şırıngayla Üfleme (Valsalva Manevrası)
Yüze Soğuk Uyarıcı (Damla Refleksi)
Ağzı Tıkama
Karotis Sinüs Masajı
Okülokardiyak Refleks

Öksürük

Güçlü ve sürekli bir öksürük, vagus sinirini uyarabilir. Fakat öksürük tek başına yeterli olmaz.

Aşağı Doğru Eğilme

Vagus sinirini uyarmak ve düzensiz kalp atışını düzeltmek için aşağı doğru yavaşça eğilin.

Şırıngayla Üfleme (Valsalva Manevrası)

Buna valsalva manevrası denir ve 15 saniye boyunca, yüzüstü
uzanırken bir şırınganın içine üflemeyi içerir.

Göğüs boşluğu içinde artan basınç oluşturur ve anormal ritmi durdurabilecek kalp atış hızının yavaşlamasını tetikler.

Hastaya 2-3 defa derin nefes alıp vermesi söylenmelidir.
Hasta sonraki bir nefesini tutar ve ıkınır, ıkınma işlemi 10 sn kadar devam etmelidir.
Hastanın burun deliklerinin kapatılması manevranın etkinliğini arttırır.
Bir diğer teknik olarak 20 cc lik boş bir enjektörün iğnesi çıkarılır ve uç kısmında bulunan pistonu hastanın üfleyerek geri itmesi söylenir.

Yüze Soğuk Uyarıcı (Damla Refleksi)

Yüzünüzü soğuk suyla yıkayın veya 10 saniye boyunca yüzünüze buz torbası yerleştirin. Bu, soğuk suya atladığınızda oluşan etkiye benzer bir fizyolojik tepki oluşturur.

Erişkinlerde daha sıklıkla uygulanan; hasta oturur pozisyonda iken, nefesini tutup 10 – 20⁰C sıcaklıktaki suya yüzünü daldırması istenir. Bu süre 20 – 30 saniye civarında seyretmelidir. Bradikardik yanıt sıklıkla 10 – 30 sn içerisinde olur. Çok derin nefes alması veya 10⁰C altındaki su sıcaklıkları taşikardiye neden olabilir.

4 yaş altında etkili olan tek manevra, yüze buz torbası koyarak uygulanan dalma refleksidir. Tekniğin uygulanması sırasında buz torbasının, 15 saniyeye kadar, ağzı ve yüzü kapatarak solunumu durdurması istenir. Eğer normal ritm görülürse bu süre beklenmez.

Ağzı Tıkama

Ağız tıkamak, vagus sinirini uyarır. Bir dil depresörü kullanın, boğazınıza dokunacak şekilde ağzınıza yerleştirin.

Karotis Sinüs Masajı

Karotis arterleri, beyne, boyna ve yüze kan sağlayan ana kan damarlarıdır. Karotis masajı, çene açısının altına hafif bir dairesel hareketle yaklaşık 10 saniye boyunca basınç uygulanarak yapılır. Bu teknik sigara içen veya karotid arterlerin daralması olan karotid arter darlığı olan hastalar için önerilmez. (5)

Daima tek taraflı ve monitörizasyon takibi ile yapılmalıdır.
Masaja başlamadan önce hastanın damar yolu açılmış olmalıdır.
Her iki karotis atım ve üfürüm açısından kontrol edilmelidir.
Baş masaj yapılacak tarafın aksi yönüne çevirili olmalıdır.
Karotis arter dikkatli dokunularak, arter üzerine 2,3 ve 4. parmaklar konulmalı ve dairesel hareketler ile masaj yapılarak 5-10 sn basınç uygulanmalıdır. Dairesel hareketin amacı karotis sinüsü bulmak ve manuel olarak uyarmaktır.
Masaj sırasında basınç omura doğru uygulanmalıdır. Başarısız olunması durumunda teknik diğer taraftan da denenmelidir.
Bu seçenek, daha önce inme geçiren hastalarda olumsuz kardiyovasküler ve nörolojik sorunlara neden olabilir.

Okülokardiyak Refleks

Göz cerrahisi sırasında sıklıkla tanımlanan bu refleks; göz küresine bası sonrasında kalp hızında ve/veya kalp basıncında azalma ile süre gelir. Klinik pratikte yüksek riskli kabul edildiği için önerilmez.

Vagal Manevra	Olası Riskler
Karotid sinüs masajı	Serebral perfüzyonda azalma, serebral embolizm
Dalma refleksi- Yüze buz uygulaması	Aspirasyon, boğulma
Valsalva Manevrası	Kulak zarı rüptürü

Sağlıklı Beslenme Düzeni

Düzensiz kalp atışı olan birçok kişi kalp hastalığı gibi altta yatan sağlık sorunlarına sahip olduğundan, sağlıklı beslenmeleri önemlidir.

Anti-enflamatuar yiyecekler ile beslenmek, bağışıklık sisteminin aşırı aktif tepkisini düşüren antioksidanlar ve fito-besinler içerdikleri için önemlidir.

Sağlıklı yağlar ve hayvansal proteinler, kolesterol seviyelerini dengelemeye ve HDL kolesterolü yükseltmeye yardımcı olur. Kalp sağlığı için önemli besinler

Lif açısından zengin, yüksek antioksidan yiyecekler
Her çeşit sebze ve meyve
Otlar ve baharatlar (özellikle zerdeçal ve çiğ sarımsak)
Bakliyatlar
Sağlıklı yağlar (fındık yağı, tohum yağları, avokado yağı, avlanan balık yağları, hindistancevizi yağı ve sızma zeytinyağı gibi)
Çiğ, pastörize edilmemiş süt

Fiziksel Aktivite

Düzenli fiziksel aktivitenin kardiyovasküler sağlık üzerindeki yararlı etkileri bilinmektedir. Egzersizin yararları arasında; iyileştirilmiş kan basıncı, lipid profili (kalp hastalığı riskini belirlemek için sıklıkla kullanılan test grubu.) ve genel mortalitede (ölüm) düşüş olduğu kanıtlanmıştır.

İnsanlar kalp sağlıklarını korumak için günlük fiziksel aktivite yapmalıdırlar. Kardiyak aritmi yaşıyorsanız, doktorunuzdan size uygun bir egzersiz programı oluşturmasını isteyebilirsiniz. (6)

Sigarayı Bırakmak

Araştırmalar sigaranın yarattığı sağlık problemlerinden, sigarayı bırakarak olası risklerin önlenebileceğini göstermektedir. Kardiyak aritmi gelişiminde rol oynar ve özellikle düzensiz kalp atışı öyküsü olan kişiler sigaradan kaçınılmalıdır. (7)

Sağlıklı Kilonuzu Koruyun

Avrupa Kalp Dergisi’nde yayınlanan 2016 araştırmasında, en yaygın aritmi türü olan atriyal fibrilasyonun yaygın olarak aşırı kilolu ve obez olmakla ilişkili olduğu bulundu.

Aşırı kilolu popülasyonlar, normal ağırlıktaki yaşıtlarına kıyasla, atriyal fibrilasyonun insidansı, prevalansı, şiddeti ve ilerlemesine sahiptir. Veriler, stabil kilo kaybının aritmi ve tedaviden sonra nüksü azalttığını göstermektedir. (8)

Stresi Yönetin

Stres ve negatif duygular, düzensiz kalp atışı için önemli risk faktörleridir. Aritmi riskini azaltmak için, stres yönetiminin çok önemli bir rolü vardır. John Hopkins Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Kardiyoloji Anabilim Dalı’nda yapılan araştırmalar, akut duygusal stres ataklarının kalp üzerinde önemli olumsuz etkileri olabileceğini ve hastaların duygusal stresini tedavilerinin bir parçası olarak yönetmeleri gerektiğini buldu. Gevşeme terapisi, meditasyon, yoga ve dua ile stresi yönetin. (9)

Akupunktur

Akupunktur binlerce yıldır birçok tıbbi durumu tedavi etmek için kullanılmış ve kardiyovasküler işleyişin birçok yönünü iyileştirdiği belgelenmiştir.

Minnesota Üniversitesi’nde yapılan 2008 tarihli bir inceleme, incelenen sekiz çalışmanın, akupunktur yapan katılımcıların %87 ile 100’ünün normal kalp atış ritmine geri döndüğü belgelendi. Araştırmacılar, akupunkturun kardiyak aritminin tedavisinde etkili olduğunu belirledi. (10)

Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) Nedenleri ve Risk Faktörleri

Sigara İçmek
Alkol Kullanımı
İlaç Kullanımı
Stres
Yaş

Sigara İçmek

European Journal of Preventive Cardiology Dergisi’nde yayınlanan bir 2012 araştırması, sigara içenlerin karbon monoksit ve oksidatif stres gibi yaşanan sıkıntılatın aritmi oluşumuna katkıda bulunabileceğini göstermektedir. Sigara içmek aynı zamanda koroner arter hastalığına ve düzensiz kalp atışına neden olabilecek kronik obstrüktif akciğer hastalığına neden olabilir.

Alkol Kullanımı

Araştırmalar, alkol tüketimi ile aritmi arasında karmaşık bir ilişki olduğunu göstermektedir. Birkaç kanıt, fazla sigara içmenin ölümcül aritmi ile ani kardiyak ölüm riskini artırdığını göstermektedir. (11)

İlaç Kullanımı

Avrupa Kardiyovasküler Önleme ve Rehabilitasyon Dergisi’nde yayınlanan bir 2007 çalışmasına göre, neredeyse tüm yasadışı uyuşturucular doğrudan veya dolaylı bir aritmojenik etki ile öldürücü olabilecek çok çeşitli kardiyak aritmilere neden olabilir. Buna kokain, amfetaminler, eroin ve reçeteli ilaçların kötüye kullanılması da dahildir. (12)

Stres

Duygusal stres veya öfke, kalbin çalışmasını zorlaştırabilir, kan basıncını ve kortizol seviyelerini yükseltebilir. Araştırmalar psikolojik stresin sinir sistemini uyarabildiğini ve düzensiz kalp atışlarına neden olabileceğini göstermektedir.

Veriler ani kardiyak ölümlerinin yaklaşık %20 ile 40’ının akut duygusal stres tarafından kaynaklandığını ve duygusal stres tarafından tetiklenen kalp fonksiyon bozukluğunun aritmi riskini artırabileceğini göstermiştir. (13)

Yaş

Düzensiz kalp atışları milyonlarca insanı etkiler fakat daha ciddi aritmiler genellikle 60 yaşından büyük insanları etkiler. Bunun nedeni, yaşlı yetişkinlerin kalp koşullarına ve düzensiz kalp atışlarına yol açan diğer sağlık sorunlarına sahip olma ihtimalinin daha yüksek olmasıdır.

İngiltere’deki Hull Üniversitesinde yapılan araştırmalara göre, yaşa bağlı aritmiler artan kardiyak sorunu riskiyle pozitif yönde ilişkilidir, sadece prevalansı değil, aynı zamanda aritmi şiddeti yaşla birlikte artar. Bunun nedeni çok faktörlüdür, ancak kalpteki kardiyak kalsiyum düzenlemesinin özellikleri, bu hayati tehlike oluşturan olayları başlatmada ve sürdürmede büyük rol oynar. (14)

Kalbe zarar veren koşullar, kalbin elektrik sistemine zarar verebilir ve düzensiz kalp atışlarına neden olabilir. Bu gibi koşulların örnekleri arasında şunlar bulunur:

Kalbe zarar veren koşullar

Kalp krizi
Kalp yetmezliği
Doğuştan kalp defekti
Yüksek tansiyon
Kalp kasına zarar veren enfeksiyonlar
Diyabet (yüksek tansiyon ve koroner kalp hastalığı riskini arttırır)
Uyku apnesi (kalpte strese neden olabilir)
Aşırı aktif veya zayıflatıcı tiroid bezi sorunu

Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) İstatistikleri

40 yaşın üzerindeki dört yetişkinden biri kalp aritmi geliştirebilir.
65 yaşından küçüklerin yaklaşık %2’sinde, 65 yaş ve üzerindeki kişilerin %9’unda aritmi vardır.
Atriyal fibrilasyon nedeniyle her yıl 750.000’den fazla kişi hastaneye yatıyor.
Kardiyak aritmi gelişimi için risk faktörleri arasında sigara içmek, alkol almak, stres, obezite ve ilaç kullanımı sayılabilir.
Yüksek tansiyon, atriyal fibrilasyon vakalarının %14 ile %22’sini oluşturur. (15)

Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) İçin Geleneksel Tedavi Yöntemleri

Aritmi nedeniyle baş dönmesi, göğüs ağrısı veya baygınlık yaşıyorsanız, tedavi edilmeniz gerekebilir. Düzensiz kalp atışı teşhisi için, doktor kalbin hızını, ritmini, kalp atışını, kalp atışı sırasında ekstra veya sıradışı bir ses olup olmadığına dikkat eder. Doktor ayrıca bacaklarda ve ayaklarda şişlik olup olmadığını kontrol edebilir, ayaklarda şişkinlik kalp yetmezliğinin bir işareti olabilir.

Aritmi tanısı için en yaygın kullanılan test elektrokardiyogramdır (EKG). EKG, kalbin elektriksel aktivitesini algılar ve kaydeder. Elektrik sinyallerinin kalbin her bölümünden geçerken gücünü ve zamanlamasını ölçer. (16)

Kardiyak aritmi teşhisi konduktan sonra doktorunuz size uygun bir tedavi planı seçmeniz konusunda rehberlik eder. Düzensiz kalp atışı için geleneksel tedaviler, ilaçları, tıbbi prosedürleri ve ameliyatı içerebilir.

Geleneksel Tedavide İlaçlar

Antiaritmik ilaçlar, çok hızlı çarpan bir kalbi yavaşlatmak veya anormal kalp ritmini normal, bir ritme sabitlemek için kullanılır. Beta-blokerler, iş yükünü azaltarak kalp atışını yavaşlatmak için kullanılır. Kalsiyum kanalı blokerleri, kalp atış hızını azaltmak için de kullanılır.

Bu ilaçların, kötüleşen aritmi, alerjik reaksiyonlar, göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi ve bayılma gibi yan etkileri vardır. Bu ilaçlar sadece rahatsızlığı iyileştirmek yerine düzensiz kalp atışını kontrol etmeye yardımcı olur, bu yüzden ömür boyu alınması gerekebilir. Bunu önlemek için, bazen düzensiz kalp atışlarını kalıcı olarak tedavi etmek için bazı prosedürler uygulanır.

Prosedürler

Düzensiz kalp atışı, anormal bir kalp ritmini kontrol altına almak için göğsün veya karın bölgesinin altına yerleştirilmiş bir cihaz olan kalp pili ile tedavi edilebilir. Kalp pili anormal bir kalp ritmi tespit ettiğinde, kalbin tekrar normal bir hızda atmasını sağlamak için elektriksel bir darbe gönderir. Doktorlar, kalp atışı normalden daha yavaş olduğunda kalp pilini önermektedir. Ritim bozukluğu, yaşlanma, kalp krizi veya elektriksel aktiviteyi etkileyen kalp sorunlarının bir sonucu olabilir. (17)

Kalp aritmi Defibrilasyon ve kardiyoversiyon

Defibrilasyon veya kardiyoversiyon, düzensiz kalp atışlarını düzeltmek için elektrik sarsıntısı kullanan bir tedavi şeklidir. Kalp pili gibi, implante edilebilir bir kardiyoverter defibrilatör, cildin altına yerleştirilmiş ve hayati tehlike arz eden aritmileri kontrol altına almak için elektrik darbeleri kullanan bir cihazdır.

Araştırma, implante edilebilir defibrilatörlerin, ani ölüm için önemli risk altında olduğu düşünülen hastalarda, malign ventriküler aritmilerin (kalbin alt bölümlerinde ortaya çıkan ciddi aritmi) sonlandırılmasında oldukça etkili olduğunu göstermektedir. (18)

Tıp ritim bozukluğunu tedavi etmediğinde kullanılabilecek başka bir prosedür, ince, esnek bir tüpün kol, kasık veya boyundaki bir kan damarı içine koyulup, kalbe yönlendirilmesi ile olan kateter ablasyonudur. Kalpteki tüpten gönderilen enerji, hızlı veya düzensiz kalp atışlarına neden olan küçük kalp dokusu alanlarını bulur ve tahrip eder. Bu prosedür genellikle, kalbin üst odalarında veya orta bölgesinde başlayan hızlı, koordine olmayan kalp atışı supraventriküler taşikardi gibi bazı hızlı kalp atışı türlerini tedavi etmek için kullanılır.

Geleneksel Tedavide Cerrahi Ameliyat

Kalp kasına kan akışını iyileştirmek için ameliyat yapılabilir. Kalp kapakçığını tamir etmek gibi başka bir nedenden dolayı yapılan cerrahi ameliyat, genellikle seçimdir. Hayatı tehdit edici aritmisi olan hastalara yapılan ameliyatlardan birine labirent ameliyatı veya prosedürü denir.

Labirent ameliyatı, elektrik darbelerinin kalbin içinde daha kolay dolaşmasını sağlayan yeni bir elektrik yolu labirenti oluşturarak düzenli bir kalp atışı sağlar. Bu, yoğun bakım ünitesinde en az bir ile iki gün olmak üzere beş ile yedi gün veya daha uzun bir süre kalmayı gerektirebilen ciddi bir cerrahi işlemdir. İyileşme yaklaşık iki ay sürer ve bu sırada göğsünüzde her zamankinden daha fazla ağrı hissedebilirsiniz. (19)

Kalp Aritmi’nde (Ritim Bozukluğu) Alınacak Önlemleri

Kardiyak aritmiler, uygun şekilde tedavi edilmezse ciddi, hayatı tehdit edici durumlar ortaya çıkabilir. Her ne kadar ritim bozuklukları her zaman hayati tehlike taşımasa da, göğsünüzde sürekli çarpıntı hissi yaşıyorsanız veya kalbinizi çok hızlı veya çok yavaş atıyormuş gibi hissediyorsanız, muayene olmak için bir doktora başvurmalısınız.

Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) İle İlgili Nihai Düşünceler

Düzensiz bir kalp atışı, kalbin çok hızlı, çok yavaş veya düzensiz bir ritimle atması anlamına gelir.
Düzensiz kalp atışı semptomları arasında baş dönmesi, halsizlik, nefes kaybı, kaygı, terleme ve bayılma bulunur.
Kardiyak aritmi gelişimi için risk faktörleri arasında sigara içmek, alkol almak, stres, obezite ve ilaç kullanımı sayılabilir.
Düzensiz kalp atışlarının çoğu zararsızdır, ancak şiddetli kardiyak aritmi olanlar için, geleneksel tedaviler ilaç, kalp pili takma gibi işlemler ve ameliyatı içerebilir.
Düzensiz kalp atışı için doğal, invazif olmayan tedaviler arasında vagal manevralar, sağlıklı bir kiloyu korumak, sağlıklı beslenme düzeni, stresi azaltmak, sigara ve alkolden uzak durmak, egzersiz yapmak ve akupunktur bulunur.