Kolesterol Gerçeği ve Ketonlar! Nedirler? Önemi ve Faydaları Nelerdir?

Mutlu ve Sağlıklı (a)Last Updated: 2 Eylül 2024

294 8 minutes read

“… sinir sisteminde, sinir iletisini sağlayan hücre zarlarında kolesterol azalması sonucu myastaenia gravis, MS Hastalığı (MS) ve amyotropic lateral sclerosis (ALS)’e benzer nörolojik klinik belirtiler ortaya çıktığı birçok çalışmada gösterilmiştir.” Prof. Dr. Canan E. Karatay

“Kolesterol her ne kadar kan yağları gibi algılanıyorsa da, yağ değildir! Kolesterol bir steroiddir. Steroidler, kortizon diye adlandırdığımız anti-inflamatuar (iltihapla savaşan, yangı önleyici) maddelerdir.” Prof. Dr. Canan E. Karatay

“… Kolesterol tüm hayati hormonlarımızın üretildiği ana ve temel bir hormondur. Yaşamımız için olmazsa olmaz bir maddedir. Kolesterol vücudumuzun ürettiği en doğal ve en güçlü bir antioksidan ve bakterisit ve virüsittir (bakteri ve virüsleri öldürmektedir). Sinir sistemimiz ve beynimizin %80’i kolesterolden oluşmuştur.” Prof. Dr. Canan E. Karatay – Kolesterol Gerçeği (U. Ravnskov) kitabına önsöz

İçindekiler

Kolesterol Nedir? Faydaları ve Önemi

Kolesterol hücrelerimizi oluşturan temel yapı taşlarındandır. Her bir hücremizin, hatta hücrelerin içindeki organellerin zarları kolesterol olmadan yapılamaz. Kolesterolün birçok görevi arasında dokularda tamirat yapmak var. Ayrıca birçok hormonun temeli kolesterol. Güneş ışığı deri hücrelerimizdeki kolesterolle etkileşerek yine çok önemli olan, vücutta birçok görevi olan D vitamininin sentezlemesini sağlıyor. Güçlü kemikler ve kemik erimesinden korunmak için yine kolesterole ihtiyaç var. Ayrıca kolesterol bağışıklık sistemi için elzem bir madde. Kolesterol düşüklüğü akkan (Lenf) hücrelerinin daha az üretilmesine, bundan dolayı vücudun enfeksiyonlar, toksinler ve kanser hücreleri karşısında zayıf düşmesine sebep oluyor.

Kolesterolümüzün büyük kısmını genetik mirasımızın belirlediği sınırlar içinde karaciğerimiz üretiyor. Çok gerekli bir madde olduğu için, günde 2,5 mg kadar kolesterol üretiliyor. Vücutta yeterli kolesterol olmadığında kolesterol üretimi daha fazla, yeterince kolesterol bulunuyorsa kolesterol üretimi daha az yapılıyor. Tükettiğimiz yağların direk kolesterole çevrildiğini sanmayalım. Kolesterol üretimi gerektiğinde sadece yağlar kullanılarak değil, şeker kullanılarak bile yapılabiliyor.

Kötü kolesterol diye bir şey yok!

Kolesterolün aslında ne denli gerekli ve faydalı olduğununu anlamak için anne sütünün çoğunun (bebeğin aldığı kalorinin %50-60’ı) yağ ve kolesterolden oluştuğunu bilmek yeterli. Ayrıca, zararlı olmadığına ikna olmak için de en başta sağlıklı insan vücudunun kendine zarar verecek maddeler üretmeyeceğini düşünmek lazım. Serbest radikaller gibi vücudun metabolik faaliyetleri sonucu üretilen zararlı yan ürünler olabilir; fakat bunlar düzgün beslenerek, Vitamin A, Vitamin C, Vitamin E gibi doğal antioksidanlarla bertaraf edilir. Kolesterolü vücudumuz çok önemli ve gerekli olduğu için üretiyor. İyi kolesterol – kötü kolesterol ayrımı doğru değil.

Kolesterolün %80’i vücut tarafından yapılıyor

Doymuş yağ tüketiminin kalp damarlarında plak oluşumuna ve damar sertliğine sebep olduğu, böylelikle kalp krizi riskini artırdığı 1950’lerden beri söyleniyor. Özellikle hayvansal yağlardan (tereyağ, içyağı vs.) uzak durulması konusundaki tavsiyeler kolesterol hipotezine dayalı beyin yıkama harekatının parçası olarak her türlü medyada karşımıza çıkıyor. Sütü, peyniri az yağlı tüketmek, et yendiği zaman az yağlı kısımlarını tercih etmek gerektiği de. Aslında kolesterolün %80’i vücut tarafından yapılıyor. Kolesterolü diyetle düşürmek de, yükseltmek de zor.

Son zamanlarda ateroskleroza (damar sertliği) kolesterolün sebep olduğu hipotezi yerine aterosklerozun enflamasyon sonucu geliştiği ve kolesterolün olay mahalinde – bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olarak – tamir amacıyla bulunduğu görüşleri tıpta ağırlık kazanıyor; fakat tabii kolesterol ilacı üreticilerinin kolesterol hipotezi üzerine yaptıkları yayın tam gaz devam ediyor.

Vücut kütlesinin %2’sini oluşturan beyin, vücuttaki toplam kolesterolün %25’ine sahip. Nöronların (ve tabii myelin kılıfları dahil tüm hücrelerin) yapımı ve tamiri için ihtiyaç duyduğu kolesterol miktarı o denli fazla ki beyinde de kolesterol üretiliyor.

Kolesterol düşüklüğü zararları

Kolesterol düzeyini ilaçlarla genetik yapımıza uygun düzeyin altına çekmek kötü sonuçlar doğurabilir. Kolesterol eksikliği en başta kolesterol ihtiyacı en yüksek organ olan beyne, nörolojik faaliyetlere zarar verir. Görülen zarar davranışsal olabilir; bilişsel ve motor sinirler etkilenebilir. Sinirlilik, şiddet ve intihar eğiliminden başka statin (kolesterol düşürücü) kullanımıyla tetiklendiği belirtilen ALS (Lou Gehrig hastalığı) vakaları da çok. Kolesterol düşüklüğü bağışıklık sistemini zayıflatarak virüs ve bakteri saldırılarına karşı direnci de azaltıyor.

Kolesterol Yalanı

Kolesterolün zararları konulu yorum ve haberlerin mantıklı bir dayanağı olmadığına ikna olmak için kolesterol ilacı (statin) kullanan ve hafıza kaybı gibi yan etkiler yaşayan Dr. Duane Graveline’ın kendi deneyimlerinden yola çıkarak yazdığı Lipitor – Stealer of Memory (lipitor – hafıza hırsızı) kitabı veya Dr. Kendrink’ten The Great Cholestrol Con okunabilir. Türkçe kaynak olarak Uffe Ravnskov’dan Kolesterol Gerçeği, Prof. Canan Karatay’ın Karatay Diyetiyle Yaşam Boyu Sağlık kitabından kolesterol ve yağlarla ilgili bölümler konuyu gayet açık anlatıyor.

Kolesterol Gerçeği

FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) nihayet şubat 2012’de, kolesterol ilaçlarının hafıza kaybı, unutkanlık, şeker hastalığı, adale ve eklem ağrıları ve zihin bulanıklığı gibi yan etkilerinin ilaç kutularına yazılmasını zorunlu kılmış. (ref : Kolesterol Gerçeği – Uffe Ravnskov) En başta kolesterolün düşürülmesinin yaygın bir uygulama olmaktan çıkarılması gerekir; ama bu da bir başlangıçtır diyelim. Nörolojik hastalıklarda doymuş yağların, yükseltilen kolesterol düzeylerinin öneminin anlaşılmasına daha zaman var anlaşılan.

Yağ oranı çok yüksek diyetler Tatarlar ve Yakutlar gibi Sibirya’nın yerli halkları, eskimolar, bazı kızılderili boyları, Masailer tarafından çok uzun zaman uygarlıkla gelen hastalıklardan (diyabet, kalp hastalıkları, bunama, kanser vs.) onları uzak tutarak sürdürülmüş. Günümüzde bile, çok yağlı geleneksel diyetlerine devam eden topluluklar Batı’da çok yaygınlaşan dejeneratif hastalıklardan etkilenmiyor.

Keton Nedir? Keton’un Faydaları ve Önemi

Vücudumuz enerji ihtiyacını karşılamak için normalde glükoz yakar. Daha önce konu ettiğimiz su orucu sırasında glükoz içeren veya kolayca glükoza çevrilecek gıdalar tüketilmediği zaman, vücut kendi yağlarını “ketosis” işlemiyle enerjiye çevirir. Yağların bir kısmı karaciğer tarafından suda çözünebilen keton cisimciklerine dönüştürülür. Beynin enerji ihtiyacını glükoz gibi ketonlar da karşılayabilir. Ketonlar glükozdan daha verimli ve konsantre enerji kaynaklarıdır. Ketonların bilinen yararlarını listeledikten sonra keton elde etmenin diğer bir yolu olan ketojenik diyeti anlatacağım.

Ketonların Muhteşem Yararları

Aşağıda ketonlarla ve düşük karbonhidratlı ketojenik diyetlerle ilgili görülen belgelenmiş bazı faydalar var :

Vücutta karaciğer dışında tüm organlar tarafından kullanılabilen yüksek potansiyelli bir alternatif enerji kaynağı sağlar
Serebral oksijen yetmezliğine karşı korur ve hayatta kalma ihtimalini artırır
Yıkıcı serbest radikallerin oluşumunu azaltır
Beyinde ve tüm vücuttaki enflamasyonu (iltihabı) yatıştırır
Beyin hücrelerini kimyasal toksinlerden korur
Tedavisi zor, ilaca cevap vermeyenler de dahil olmak üzere epileptik (epilepsi = sara) nöbetlere karşı korur
İnfantil (bebek ve çocuklarda görülen) spazmlara karşı korur
Narkolepsiye (uyku hastalığı) karşı korur
Otizm belirtilerini hafifletir
Migren ağrılarını önler
Antidepresan etki gösterir
Beyni fiziksel travmanın yolaçtığı hasardan korur
Alzheimer, Parkinson, Huntington ve ALS dahil nörodejeneratif hastalıklara karşı korur
Hipoglisemi belirtilerinden korur
Yeni nöronların sentezlenebileceği tabakayı yapar
Diyabete karşı korur. Karaciğerin glükoz ürettiği glükoz miktarını azaltır ve insülin üretimini artırır; böylece kan şeker düzeyinin kontrolünü ve karbonhidrat toleransını artırır
İnsülinin geçici metabolik etkilerini taklit ederek insülin direncinin etkilerini hafifletir
Kanserden, özellikle beyin kanserinden korur
Bir yandan daha az oksijen kullanırken verimini ve gücünü artırarak kalbin faaliyetlerini destekler. Ketonlar kalbin hidrolik verimini glükoza kıyasla yüzde yirmibeş artırır
İnme sonucu oluşan beyin hasarına karşı korur
Strese karşı hücresel direnci artırır ve ameliyat sonrası iyileşme sürecini geliştirir
Polikistik over sendromundan korur
Döllenme için önemli olan sperm canlılığı ve hareketliliğini artırır
Kilo kontrolü ve obezite tedavisi için yardımcıdır
İltihabı yatıştırma ve oksijen kullanımını artırma kabiliyeti sayesinde neredeyse tüm hastalıkların zararlı etkilerini azaltmakta yardımcı olabilir
Genel sağlığı iyileştirir ve ömrü uzatır

Ketonlar Kanser ve Beyin Hastalıklarında Etkili

Ketonların kansere karşı çok güçlü etkileri olduğu gösterilmiş. Unutmamalı ki kanser hücreleri enerji için şekere (glükoza) bağımlıdır ve kanda glükoz yerine keton bulunduğu zaman kanser hücreleri aç kalır. Ketonların kansere karşı etkili olmasının ikinci sebebi ketonların tüm vücuda oksijen dağıtımını artırmaları ve kanser hücrelerinin iyi oksijenlenmiş ortamlarda yaşayamamaları.

Potansiyel olarak, keton tedavisinin en etkili sonuçları beyni ilgilendiren hastalıklarda vermesi çok muhtemel. Ketonların en önemli etkilerinden biri dolaşımı desteklemeleri ve beyne sağlanan oksijen miktarını artırmalarıdır.

Nöron Tamiri ve Üretiminde Ketonlar

Keton cisimciklerinin nöral yağların üretiminde; yani hem yeni nöronların yapımında hem var olan hasarlı nöronların tamirinde önemli rolü var. Ketonlar nörodejenerasyonu durdurmanın yanısıra kaybedilen fonksiyonları tamir etme yeteneğine de sahiptir. Parkinson, Alzheimer, MS, ALS gibi hastalıklar hep ilerleyici hastalıklar. Durdurulup verdikleri zararın geri döndürülebilir olması ihtimali çok heyecan verici.

Ketojenik Diyet ve Ketonlar

Su orucu dışında keton elde etmenin etkili yolu ketojenik diyet uygulamaktır. Ketojenik diyette kalorilerin çoğu yağdan alınır. Karbonhidrat (tahıl, meyveler dahil nişastalı, şekerli her türlü gıda) tüketimi iyice kısıtlanır. Tüketilen protein miktarı çok düşüktür.

Ketojenik diyet, 20. yüzyıl başlarında birçok hastalıkta kullanılan popüler bir tedavi yöntemi olan su orucunun faydalı terapötik etkilerinin gözlenmesi sonucu keşfedilmiş. Birçok tedavisi zor hastalığın yanısıra epilepside (sara) de uzun süreli su oruçlarının faydalı olduğu görülmüş.

18 – 25 günlük bir oruçtan sonra hastaların bir kısmı ömür boyu sara nöbeti geçirmiyormuş. Çocuk yaştaki hastaların %18’i daimi olarak nöbetlerden kurtuluyormuş. Geri kalan hastaların çoğunda bir-iki yıllık nöbetsiz bir dönemden sonra nöbetler tekrar başladığında orucu tekrar etmek yine nöbetleri durduruyormuş; fakat belirsiz bir süre için. Bu tedavi şekli uygulamada birçok hastaya zor geldiği için su orucunun metabolik ve terapötik etkilerini hastaların yeterli besini alabileceği şekilde taklit etmenin yolu araştırılmış. Ketojenik diyet böyle keşfedilmiş.

Açlık Orucu / Su Orucu / Şifa Orucu Hakkında yazılmış diğer makalelerimiz ilginizi çekebilir:

Ketojenik diyette yüksek oranda yağ, yeterince protein ve çok az karbonhidrat tüketilir; asla şeker (şeker, bal, pekmez, meyve suyu vs.) tüketilmez. Klasik ketojenik diyette tüketilen yağın diğer besinlere ağırlık olarak oranı 4:1, çocuklar ve ergenler için 3:1 ‘dir. Yağın gramında 9 kalori, protein ve karbonhidratın gramında 4’er kalori olduğundan yola çıkarak ketojenik diyette alınan kalorilerin %90’ının yağdan alındığı söylenebilir. Bu diyette karbonhidrat tüketimi günde 10-15 gramı geçmemeli, fazla karbonhidratlı gıdalar (ekmek, makarna, mısır, muz, patates, bezelye gibi) tüketilmemeli. Orijinal diyette her öğünde 4:1 oranı korunmalı. Hasta, perhizi dışında ekstra yiyecekler yememeli

Ketojenik Diyet ile ilgili diğer yazılarımız

Ketojenik diyetin klinik kullanımı 1920’lerde başlamış. Daha çok sara hastalarında başarıyla uygulanmış. Özellikle çocuk hastalarda bu tedavi şekli çok başarılı olmuş. Epilepsi hastalarında nöbetlerin azaltılması veya bertaraf edilmesinin yanısıra, hastaların davranış ve uyku durumlarnda da düzelmeler görülmüş. Uzun süre ketojenik diyet uygulamanın güvenilirliği ve etkinliği özellikle Johns Hopkins üniversitesinin araştırmasıyla kanıtlanmış.

Uyarı : Ketojenik diyet, porfiri veya yağ asidi metabolizmasında nadir rastlanan başka genetik bozuklukları olan kişiler için uygun değildir; hatta tehlikelidir.

Bu kadar çok yağ yemek zararlı değil mi?

Yıllardır çok yağlı diyetlerin kolesterolü yükselttiği, bunun da kalp damarlarında plaklar oluşmasına, böylece kalp krizi riskinin artmasına sebep olduğu söylenegeldi. Aslında, yanlış bir çıkarsamayla insanlara kolesterollerinin diyetlerindeki yağ miktarı yüzünden yükseldiği söyleniyor; çok zararlı kolesterol ilaçları (statinler) reçete ediliyor. Öncelikle margarinler gibi doğallıktan uzak yağları ayrı tutalım. Bunlar doymamış bitkisel yağların hidrojenize edilmesiyle oluşturulmuş gerçekten zararlı yağlar. Kanola yağı (canadian oil = canola) gibi endüstriyel ürünlerden ve hatta ayçiçek yağı, mısırözü yağı gibi raf ömürlerini uzatmak için işlenmiş ve omega6 yüzdesi çok fazla rafine yağlardan da kaçınmalıyız. Doğal yağlar (hayvansal yağlar da dahil) diyetimizin parçası olmalı.

Kolesterol öcü değil, yararlı

Kısaca bahsettiğimiz gibi vücudumuzun, özellikle sinir sistemimizin vazgeçilmezi.. Elli küsur yıldır kolesterolün zararlı olduğu, düşürülmesi gerektiği ve fazlasının kalp krizine yol açtığı miti öyle başarıyla işlenmiş ki tersine inanmak çok zor. Bu yolda araştırmalarda ulaşılan önemsiz sonuçları abartmaktan, önemli araştırmaları görmezden gelmeye ve istatistikleri kolesterol hipotezini destekleyecek şekilde çarpıtarak kullanmaya kadar her türlü kirli yöntem uygulanagelmiş.

Doğal Yağlar Masum

Amerikan kardiyololoji tarihinin çok önemli ismi Dr. Dudley White kalp hastalıkları konusunda kolesterol hipotezine hiç inanmamış. Ona göre konuya tarihsel açıdan bakıldığında doymuş yağ tüketimi iddia edildiği gibi artarak kalp hastalıklarına sebep olmuş değil. Kalp krizinin çok ender rastlandığı 1920’lerden bu yana artan insanların tükettiği doğal doymuş yağ miktarı değil – bu miktar aşağı yukarı aynı kalmış – hidrojenize trans yağ miktarı. Yıllar içinde hızla artan kalp krizi ve kalp krizinden ölüm sayısıyla artan trans yağ tüketimi arasında bir bağlantı kurulabilir ancak. Tereyağ, hayvansal başka yağlar ve diğer doğal yağlar (hindistancevizi yağı, zeytinyağı vs.) masum.

Diyetimizdeki yağ oranını artırmak için et (kuzu, ekolojik tavuk vs.) tüketimimizi artırabiliriz; alerjimiz yoksa yumurta tüketebiliriz. Yumurtanın beyazı sarısına nazaran daha etkili bir alerjen olduğu için yumurtaya alerjiniz olduğunu düşünüyorsanız, bir süre sadece sarısını yemeyi deneyebilirsiniz. Belki sarısına alerjiniz yoktur. Ayrıca karbonhidratlardan aldığımız kaloriyi de düşürmeliyiz. Tahıl, patates vs. tüketimimizi çok sınırlayalım; hatta mümkünse bazı yüksek karbonhidratlı gıdaları diyetimizden çıkartalım.

Kaynaklar :

Stop Alzheimer’s Now! – Bruce Fife
Kolesterol Gerçeği – Uffe Ravnskov
Karatay Diyetiyle Yaşam Boyu Sağlık – Prof. Dr. Canan Karatay
wikipedia.org ketone bodies, ketogenic diet başlıkları
http://www.westonaprice.org/childrens-health/fat-and-cholesterol-in-human-milk
http://ms-alternatif-terapi.blogspot.com.cy/2014/04/ketonlar-ve-kolesterolun-faydalar.html