Kolesterol Yüksekliği (Hiperkolesterolemi) Nedir? Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Kolesterol, vücutta yağ yapısında bulunan doğal bir bileşendir. Normalde vücutta sağlıklı hücrelerin yapımı ve idamesi için gerekli olup hayati öneme sahiptir.
Kolesterol ihtiyacı besinlerle veya karaciğer hücrelerinde üretilerek karşılanmaktadır. Hücre zarının yapısında D vitamini ve hormon üretiminde kolesterol önemli rol oynar.
Bununla birlikte aşırı miktarda kolesterol alımında veya vücutta genetik olarak yapımının arttığı durumlarda kanda kolesterol yükselir ve hücrelere zarar vermeye başlar.
İçindekiler
Kolesterol düzeyleri, ileri yaşla birlikte yükselir. Kolesterol yüksekliği erkeklerde daha sık görülür.
- Kolesterol Nedir? Nasıl Düşürülür? Doğal Yollarla Kolesterol Nasıl Dengelenir?
- Kolesterol Gerçeği ve Ketonlar! Nedirler? Önemi ve Faydaları Nelerdir?
Kolesterol Türleri
İyi Kolesterol HDL
Yüksek yoğunluklu kolesterol olan HDL, iyi kolesterol olarak bilinmektedir. HDL, damar duvarında bulunan kolesterolü karaciğere taşıyarak damar sertliğine karşı koruyucu rol üstlenmektedir.
Kötü Kolesterol LDL
LDL İse düşük yoğunlukta kolesterol olup kötü kolesterol olarak bilinir. LDL damar duvarında birikerek damar sertliğine sebep olmaktadır. Kolesterol yüksekliği kalp krizi, kalp-damar hastalıkları, inme için risk faktörü taşır.
Hiperlipidemi olarak isimlendirilen hastalıkta hem kolesterol hem de trigliserid isimi verilen diğer yağ yükselir.
Kolesterol yüksekliği ailesel olabilir. Ailesel kolesterol yüksekliği olanlar, beslenmelerine dikkat etseler bile karaciğerde ihtiyaçtan fazla kolesterol üretilebilir.
Kolesterol Neden Yükselir?
Aşağıda sıralanmış faktörler kolesterol yükselmesine neden olur.
- Şeker hastalığı
- Şişmanlık
- Bel çevresinin erkeklerde 102 cmden fazla olması
- Bel çevresinin kadınlarda 89 cm’den fazla olması
- Karaciğer hastalığı
- Böbrek hastalıkları
- Alkol
- Beta bloker ve tiyazid grubu ilaçlar
- Doğum kontrol ilaçları
- Sigara içilmesi
- Hareketsiz yaşam
- Beslenmede hayvansal gıdalar ve doymuş yağların yer alması
- Şeker Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir? Nasıl Teşhis Edilir?
- Diyabet (Şeker Hastalığı) Nedir? Belirtileri ve Nedenleri Nelerdir?
- Şeker Tüketimi Diyabet Riskini Artırır mı? Gerçekler ve Yalanlar
- Diyabet (Şeker Hastalığı) Beslenmeyle 10 Haftada İyileşebilir!
- Dr. Elif Ebru Alkan Diyabete (Şeker Hastalığı) Suh ile Dur Diyecek!
Kolesterol Yüksekliği Belirtileri
Kanda kolesterolün yüksek olması baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, isteksizlik gibi genel şikayetlere sebep olur.
Yavaş yavaş, zaman içinde damar duvarında birikerek damar sertliği oluşturur.
Adalelerin kemiğe bağlandığı tendon dediğimiz kısımlarında birikerek şişliklere neden olur. Tendonlar zayıflayarak, zorlandığı zaman kopmalar görülebilir. Tendonlarda yağ birikimi ve şişlik daha çok ailesel kolesterol yüksekliğinde görülür.
- Kalp Krizi Nedir? Nasıl Önlenir? Kalp Krizi Belirtileri ve Tedavisi
- Kalp Aritmi (Ritim Bozukluğu) Nedir? Nedenleri ve Tedavisi
Göz etrafında minik açık renkli lezyonlar kolesterolün biriktiğini gösterir. Gözde renkli kısım etrafında beyaz halka oluşumu meydana gelir.
Yaş ilerledikçe bu halka görülebilir. Ailesel kolesterol yüksekliği olanlarda genç yaşlarda göz etrafında halka oluşabilir.
- Kalp Kapağı Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir? Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
- Kalp Kapağı Hastalığı Nedir? Nedenleri ve Belirtileri
Yüksek olan kolesterol, damarların duvarında birikmeye ve kalınlaşmaya neden olur. Böylece kan akımı azalır, damarın beslediği organa ihtiyaç duyulan oksijen miktarı daha az gider. Oksijen alamayan dokulardaki hücrelerde buna bağlı işlev bozuklukları ve hücre ölümleri görülür.
Bulgular, beslenmesi bozulan organa göre değişir. Kalp koroner damarlarında tıkanıklık olursa kalp krizi, beyin damarlarında tıkanıklık inme, böbrek damarlarında tıkanıklık böbrek yetmezliği, ayak damarlarında tıkanma olanlarda kangren şeklinde, tutulan damarın beslediği organa göre bulgu verir. Ani ölümler görülebilir.
- Kalp Hastalıkları: Kalp Sağlığına İyi Gelen Besinler ve Faydaları
- Kalp Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir? Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
- Kalp Hastalığı Belirtileri, Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kolesterol Tanı ve Tahlili
Tanı konması için kan tahlilinde total kolesterol, HDL, LDL ve trigliserid ölçümleri yapılır.
Tahlilden önce 12 saat hiçbir şey yenilmemeli, sudan başka bir şey içilmemelidir. Kan kolesterol düzeylerine 12 saat açlıktan sonra bakılır. 24 saat içinde alkol alınmamalıdır.
Kolesterol Değerleri
Total Kolesterol Değerleri
- Ölçülen total kolesterol düzeyi 200 mg/dl altında ise normal
- Total Kolesterol 200-239 ml/dl hafif yüksek
- Total Kolesterol 240 ml/dl üzerinde ise yüksek olarak kabul edilir.
LDL Kolesterol Değerleri
- LDL kolesterol 100 mg/dl altında ise normal
- LDL Kolesterol 100-159 ml/dl hafif yüksek
- LDL Kolesterol 160- 189 ml/dl yüksek
- LDL Kolesterol 190 ml/dl ve üzerinde ise çok yüksek olarak kabul edilir.
HDL Kolesterol Değerleri
- HDL ise 40 mg/dl altında kötü,
- HDL 50-59 ml/dl arası iyi,
- HDL 60 ml/dl ve üzeri ise çok iyidir.
Trigliserid Değerleri
Kolesterol yüksekliği olanlarda çoğunlukla aynı zamanda trigliserid değeri de yüksek saptanır.
- Trigliserid 150 mg/dl altında iyi,
- Trigliserid 150-199 ml/dl arası hafif yüksek,
- Trigliserid 200-499 ml/dl arası yüksek,
- Trigliserid 500 ml/dl üzerinde ise çok yüksektir.
Yükseklik arttıkça damar tıkanıklığı ve sağlık sorunu riski belirgin oranda artar. Kolesterol düzeyinin yüksekliği önemli olmakla birlikte beraberinde HDL düzeyinin miktarı çok büyük önem taşır.
HDL düşüklüğü, kalp damar hastalığı riskini diğer kolesterol yüksekliklerinden daha fazla artırır. Uzun ömürlü insanların çoğunun ortak özelliği HDL kolesterolü yüksek olmasıdır. HDL düşüklüğü ailesel geçiş gösterir.
- Bir Çeşit Oruç Perhizi Diyabetli Pankreası (Tip1 Diyabet) İyileştiriyor
- Diyabet (Şeker Hastalığı) Hastalarına Beslenme Önerileri
- Probiyotikler Diyabeti (Şeker Hastalığı) Engelliyor
- Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Diyabet (Şeker Hastalığı) İlişkisi
- Diyabet (Şeker Hastalığı) Neden Artıyor? Diyabet ve Buğday İlişkisi
Kolesterol Yüksekliği Tıbbi Tedavi Yöntemleri
Ailesel kolesterol yükseliğinde diyet ve ilaç tedavisine hemen başlanmalıdır. Bu hastalarda sadece diyet yardımcı olmamaktadır.
Diğer hastalarda öncelik olarak, diyet tedavisi ile başlanmalıdır.
Statinler
Statinler olarak isimlendirilen kolesterol düşürücü ilaçlar en çok tercih edilen ilaçlardır. Karaciğerde kolesterolün yapılmasını engelleyip damar duvarında biriken kötü kolesterolün azalmasını sağlarlar.
Statinler grubunda atorvastatin, fluvastatin, lovastatin, pitavastatin, pravastatin, rosuvastatin ve simvastatin ilaçları vardır.
Statinlerin yan etkileri
Statin grubu kolesterol düşürücülerin en sık görülen yan etkisi kas ağrılarıdır. Bazı kişilerde cinsel istekte azalmaya ve kas-eklem ağrılarına neden olabilir. Nadir olarak, karaciğer ve böbrek üzerine yan etkileri mevcuttur.
Karaciğer, gıdaların emiliminde gerekli olan safra asitlerini kolesterolden oluşturur.
Kolestramin, kolestipol, kolesevelam gibi safra asidini bağlayan reçineler, safra asitlerinin dışkıyla atılmasını sağlar. Karaciğer de kolesterolden daha fazla safra asidi yapmak için kolesterolü kullanır ve vücuttaki kolesterol azalır.
Bu ilaçların yan etkisi daha azdır. Kabızlık ve şişkinlik yapabilir. Mide-bağırsak hastalığı olanlarda tercih edilmez.
Gıdalarla alınan kolesterolün bağırsaklardan emilimini engelleyen ezetimib isimli ilaç da kolesterol düzeylerinin düşürülmesine yardımcıdır.
Saatin grubu ilaçlarla beraber de kullanılabilmektedir. Trigliserid yüksekliğinde fibratlar, omega-3 yağ asitleri kullanılmaktadır.
- Buğday Şeker Hastalığı İlişkisi. Obezlikten Diyabet Hastalığına Geçiş
- Diyabet (Şeker Hastalığı) İyileşir! Anti-Diyabet Yaşam Kılavuzu
- Tip 1 Diyabet ve Tip 2 Diyabet Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
- Buğday Oyunları ve Şeker Hastalığı. Buğday ve Çölyak Hastalığı İlişkisi
Kolesterol Yükseliğinde Beslenme Değişiklikleri
Yeni çalışmalar, eski klasik bilgileri değiştirerek doymuş yağların kalp damar sağlığı için risk faktörü oluşturmadığını göstermektedir.
Fakat yağın kalori içeriğinin fazla olması, aşırı tüketimine dikkat edilmesini gerektirir.
Doymuş Yağlar
Doymuş yağların temel kaynağı et, süt ve yumurtadır. Metabolik sendromu olan kişilerde 8 hafta boyunca günde 80 gram yağlı peynir tüketiminin, peyniri kısıtlı tüketen kişilere göre kolesterol düzeylerini artırmadığı, tam aksine, belirgin düşüş sağladığı gösterilmiştir.
Tip 2 şeker hastalarında kan yağlarının düzeyini düşürmede ve şeker hastalığını dengelemede en etkili diyetin karbonhidrat miktarına bakılmaksızın düşük doymuş yağ ve yüksek doymamış yağ içeren diyet ile sağlandığı bildirilmiştir.
- Ayurveda Nedir? Ayurvedik Beden Tipleri ve Besinleri Dengelemek
- Vejetaryen ve Besin Kaynakları. Avantajları ve Dezavantajları
- Paleo Diyet (Taş Devri Diyeti) Nedir? Faydaları ve Nasıl Yapılır?
- GAPS Diyeti Nedir? Faydaları Nelerdir? GAPS Diyeti Besin Listesi
- Akdeniz Diyeti Nedir? Faydaları Nelerdir? Nasıl Yapılır?
Küçük bir çalışmada da, doymuş yağ içeren et veya peynir ile karbonhidrat diyetlerinin şişman kadınlarda lipidler üzerine etkisi araştırılmış, sonuçta doymuş yağ içeren et veya peynir diyetinin iyi kolesterol HDL düzeyini artırırken, toplam kolesterol ve LDL düzeyi üzerine olumsuz etkisi olmadığı, karbonhidrat diyetine göre kalp-damar sağlığını daha iyi koruyucu etki gösterdiği saptanmıştır.
Doymuş yağ ve doymamış yağların (avokado, fındık, zeytinyağı gibi) dengeli tüketilmesi önerilir. Doymuş yağların organik tüketilmesi sağlık için daha yararlıdır.
Doymamış Yağlar
Doymamış yağların sağlık için yararı tartışmasızdır. Fakat bunların içinde özellikle ısıya daha fazla dayanıklı olan sızma zeytinyağı bir adım öne çıkmaktadır. Yağlar sağlıklı olsa da günlük kalori hesaplamasına göre önerilenden fazla kullanılması zararlıdır.
- Zeytinyağı’nın Faydaları ve Zararları. Hangi Hastalıklara İyi Gelir
- Günde Bir Kaşık Zeytinyağı Meme Kanserini Uzak Tutabilir
Trans Yağlar
Hiç tartışması olmayan bir konu, trans yağların beslenmeden çıkartılmasıdır.
Trans yağlar kalp ve damar hastalığından ölüm riskini belirgin bir şekilde artırır.
Margarin, kızartma, atıştırmalık, kraker ve keklerin hazırlanmasında kullanılan trans yağlardan uzak durulmalıdır, Etiketinde trans yağ içermez (trans fat-free) yazılı hazır gıdalar tercih edilebilir.
Bu konuda tartışmalar olsa da, netleşene kadar kolesterol alımı günde 300 miligramın altında olmalıdır. Kalp ve şeker hastalarında ise 200 miligramın altında olmalıdır.
Kolesterolün ana kaynağı et, yumurta sarısı ve tam yağlı süt ürünleridir. Yağsız et, yumurtanın beyazı, yağsız süt tercih edilebilir. Her gün bir tane yumurta tüketimi kadınlarda kalp-damar veya beyin damarları için riski artırmazken, erkeklerde her gün bir yumurta tüketilmesi kalp yetmezliği riskini artırabilir.
Yumurta tüketimine dikkat
Başka çalışmalarda da haftada 3’ten fazla yumurta tüketimi kalp-damar hastalığı riskini artırdığı saptanmıştır. Erkeklerin yumurta tüketiminin, sigara içiyorlarsa haftada 3’ten fazla olmaması, kolesterol yüksekliği olmayanların da haftanın 6 günü birer tane yumurta tüketimi sağlıklı olabilir.
Tam tahıl ürünlerinin tüketilmesi kolesterol emilimini de azaltarak yardımcı olur. Meyve sebzeler lifli içerikleri ile kolesterol emilimini azaltırlar. Kuru meyvelerin kalori içeriğinin taze olanlara göre daha fazla olması nedeni ile yoğun tüketilmemeleri gereklidir Günde yarım avuç kuru meyve tüketilebilir.
Omega-3, LDL kolesterolü düşürmede yararlıdır. Somon, uskumru ve ringa balığı gibi deniz ürünleri, ceviz, badem ve keten tohumu gibi bitkisel ürünler omega-3’ten zengindir.
- Omega 3 Yağ Asidinin Faydaları Nelerdir? Hangi Besinlerde Bulunur
- Balık Yağı Nedir? Omega 3 Faydaları ve İyi Geldiği Rahatsızlıklar
Kadınlarda bir kadeh, erkeklerde 2 kadehi geçmeyen günlük alkol kullanımı (kırmızı şarap) ile HDL düzeyleri artabilir. Fakat bunun için alkol tüketimi teşvik edilmez; diğer sağlık riskleri nedeni ile düzenli alkol kullanımı önerilmez.
Yüksek Kolesterol İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Aşırı kilonun verilmesi en önemli adımdır. Vücut ağırlığının %5- 10’u kadar verilerek kolesterol düzeylerinde önemli bir düşüş sağlanabilir.
İyi bir beslenme ve egzersiz programı ile bu başarılabilir. Televizyon izleme alışkanlığı olanların patates cipsi atıştırmak yerine dilimlenmiş havuç tüketmeleri, alkollü içecek yerine yeşil çay gibi içecekleri tüketmeleri ciddi katkı sağlar.
- Kilo Vermeyi Engelleyen Hastalıklar
- Göbek Yağı Neden Olur? Nasıl Artar? Göbek Eritmek İçin Tavsiyeler
Günlük fiziksel aktivitenin artırılması, asansör yerine merdivenlerin kullanılması yararlıdır. Aşırı kilolu olunsun olunmasın, egzersiz kolesterol düzeylerinin azaltılmasında yararlıdır.
İyi kolesterolü, yani HDL kolesterolü arttırması nedeni ile büyük önem taşır. En basit egzersiz günde 30 dakikalık tempolu,yürüyüştür. Doktorun izin verdiği süre ve yoğunlukta egzersiz yapılmalıdır.
Sigaranın bırakılması iyi kolesterol HDL’yi artırır. Sigarayı bıraktıktan 20 dakika sonra kan basıncı azalır, 24 saat sonra kalp atağı riski azalır, bir yıl sonra kalp atağı riski sigara içenlere göre %50 azalır, 15 yıl sonra da hiç sigara içmeyen kişilerin seviyesine gelir.
- Vegan Beslenme Nedir? Veganlık Sağlıklı mı? Faydaları ve Zararları
- Ketojenik Diyet Nedir ve Nasıl Yapılır? Sağlığa Faydaları ve Zararları
- Alkali Diyet Nedir? Alkali Diyetin Faydaları Nelerdir?
- Kan Gruplarına Göre Beslenme Nedir? Faydaları ve Zararları
- Ayurveda Nedir? Ayurvedik Beslenme Nedir?
Yüksek Kolesterol İçin Önerilen Besin Takviyeleri
Policosanol
Şeker kamışından elde edilen karışımdır. Karaciğerde kolesterol üretimini engelleyerek total ve LDL kolesterolün azalmasına ve HDL’nin yükselmesine yardımcı olur. Günlük 10-20 mg alınması önerilir.
Balık Yağı
Trigliseridleri düşürmeye yardımcı olur. HDL kolesterolü yükseltir ve enflamasyon ile pıhtılaşmayı azaltmaya destek olur. EPA ve DHA kaynağı olarak balık yağının günde 3-9 gram tüketilmesi önerilir.
1 gram balık yağı kapsülü içinde en az 400 mg EPA ve 200 mg DHA bulunmalıdır. Kanamaya eğilimi olanlarda dikkatli olunmalıdır.
Niasin (B3 Vitamini)
LDL, trigliserid ve lipoprotein A düzeylerini azaltmaya yardımcı olurken HDL’nin de yükselmesine destek olur.
Günlük 1-4 gram dozda alınması önerilmektedir.
Uyarı: Niasin, 500 mg/gün dozlarından daha yüksek dozlarda karaciğer iltihabına neden olabilir. Hekim tavsiyesi ve kontrolünde kullanılmalıdır. Karaciğer enzimleri yanında ürik asit ve glikoz seviyeleri de kontrol edilmelidir.
Genellikle 100 mg’dan yüksek dozları ciltte kızarıklık, kaşıntı, mide rahatsızlıkları ve baş ağrısına neden olabilir. Niasinin dozu kademeli olarak artırılmalıdır ya da yavaş salınımlı niasin içeren preparatlar tercih edilir.
Ancak, yavaş salınımlı niasin içeren preparatlar da karaciğerde iltihabi reaksion riskini artırabilmektedir. İnositol hekzaniasinat, ciltte niasinden daha az kızarıklığa neden olabilir. Ayrıca aspirin ile birlikte niasin kullanımı da ciltte kızarıklığı azaltabilir.
C Vitamini
LDL kolesterol hasarından vücudu korumak için günlük 100 mg C vitamini takviyesi alınması önerilir.
Pantetin (B5 Vitamini)
B5 vitamininden elde edilir. Bir araştırmada, günde 300 mg pantetin takviyesinin, serum kolesterol düzeylerini azaltıp HDL düzeylerini artırdığı tespit edilmiştir.
Krom (Cr) ve Bira Mayası
Bira mayasında bulunan ‘Monocolin K’ isimli etken madde, karaciğerde kolesterol sentezinde anahtar enzim olarak görev alan HMG-CoA redüktazın üretimini engelleyerek etki etmektedir.
Lovastatin etken maddesi de benzer etki mekanizmasına sahiptir. 13 hafta boyunca günde 500 mikrogram krom takviyesi verilen hastalarda LDL ve total kolesterol seviyelerinde %20 azalma yanında HDL kolesterol seviyesinde artış görülmüştür.
Absorbe edilebilir ve biyolojik olarak aktif krom içeren bira mayasından günde 1-2 tatlı kaşığı alınması önerilir.
Bakır
Bakır eksikliği de yüksek kolesterolün nedenlerinden biri olarak görülmektedir. 8 hafta boyunca 3-4 mg bakır takviyesinin 50 yaş üstü hastalarda LDL ve total kolesterol seviyelerini düşürdüğü gözlenmiştir. Bakır düzeyleri değerlendirilmeden destek olarak alınmamalıdır.
Arı Sütü
Nikotinin sebep olduğu kolesterol seviyelerinde yükselmeye engel olduğu, 50-100 mg dozda kolesterol düzeylerini düşürdüğü bildirilmiştir.
- Ketojenik Diyet: Depresyon, Anksiyete ve Şizofreni’yi Tedavi Eder Mi?
- Ketojenik Diyet ile Zayıflama: Ne Yenir, Nasıl Planlanır ve Öneriler
- Ketojenik Diyet Nedir ve Nasıl Yapılır? Sağlığa Faydaları ve Zararları
- Ketojenik Diyet Nedir? Ketojenik Diyet Faydaları ve Zararları
Yüksek Kolesterol İçin Bitkisel İçerikli Takviyeler
Çözünür Lif
Glukomannan, beta glukan ve karnıyarık otu tohumu (Plantago psyllium) kolesterolü düşürmeye destek olabilir. Gün içinde 3-15 gram çözünür liflerin bol miktarda su ile birlikte düzenli olarak alınması, hem kolesterolü düşürmeye hem de gaz ve şişkinliği önlemeye yardımcı olacaktır.
Çocuklarda glukomannan ile düşük doz kromiyum pikolinat veya polikozanol ikilisinden herhangi birisinin verilmesiyle yüksek kolesterol düzeylerinde düşme sağlanmaktadır.
Beta Glukan
Bira mayasının hücre duvarında, yulaf kepeğinde ve tıbbi mantarlarda bulunan polisakkarit yapısında çözünebilir liftir. Beta glukan kolesterole bağlanıp feçes ile birlikte kolesterolün atılmasını sağlar.
Günde 6 gram beta glukan eklenen ekmek tüketimi ile kolesterol yüksekliği olan aşırı kilolularda HDL kolesterol düzeyinde artış, LDL kolesterol düzeyinde ise azalma elde edilmiştir.
Glukomannan
Konjac köklerinden (Amorphophallus konjac) elde edilen çözünür liftir. Günde 4-13 gram glukomannan takviyesinin total kolesterol, LDL kolesterol ve trigliseridleri düşürmeye ve HDL kolesterol seviyelerini artırmaya destek olmaktadır.
Karnıyarık Otu Tohumu
10 gram karnıyarık otu tohumunun total kolesterolü %5, LDL kolesterolü de %9 oranda azalttığı görülmüştür. Daha kapsamlı bir araştırmada ise kolesterol değerlerini düşürmek için günde 2 kez 5,1 gram karnıyarık otu tohumu ile birlikte yulafın da kombine edilebileceği bildirilmiştir.
Stanol ve Steroller
Sindirim sisteminde kolesterole bağlanarak vücuttan kolesterolün uzaklaştırılmasını sağlarlar. Beta sitosterolün, kolesterolün absorbsiyonunu %50 oranda azalttığı bir çalışmada bildirilmiştir.
Soya, yüksek miktarda kolesterolü düşürmeye yardımcı olan izoflavon yapısında bileşikleri ve bitkisel sterolleri içermektedir. Günde 0.8-3.2 gram bitkisel sterol takviyesi kolesterol düzeylerini düşürmek için önerilmektedir.
Ancak soya ve soya ürünlerini alırken/tüketirken GDO’suz olmasına, yani genetiği değiştirilmiş organizma içermemesine, yerel tohumlardan organik olarak üretilmiş olmasına dikkat ediniz.
Yıllandırılmış Sarımsak Ekstresi
Total ve LDL kolesterolün ve trigliseridlerin seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olmak için ayrıca pıhtılaşma ve ateroskleroza karşı günde 600 mg kullanılması önerilir.
Ancak bir başka kaynakta yıllanmış sarımsak ekstresi ve sarımsak yağında alisin bulunmadığı, dolayısıyla kolesterol düşürmede etkin olmadığı bildirilmiştir.
Bu kaynaklara göre enterik kaplı, allisin içeriği standardize edilmiş olan sarımsak preparatlarından gün içinde 2 veya 3’e bölünmüş olarak toplam 900 mg (5.000-6.000 mikrogram alisine eşdeğer) alınması önerilmektedir.
- Sarımsak Nasıl Tüketilmeli? Sarımsağın Faydaları ve Zararları Nedir?
- Limon Sarımsak Kürü Nasıl Yapılır? Faydaları ve Yan Etkileri
Guggul Zamkı
Hindistan’da, ayurvedik tıpta yüksek kolesterol ve aterosklerozda yararlanılan Commiphora mukul bitkisinden elde edilen polisakkarit bileşenlerinden oluşan zamk karışımıdır.
8 hafta süren uygulamada total kolesterolü değiştirmediği, ancak LDL kolesterol seviyelerini plaseboya kıyasla oldukça azalttığı bildirilmiştir.
Zamkın içinde %5-10 oranda guggulsteronlar bulunmaktadır. En az 12 hafta süre ile günde 3 kez 25 mg guggul zamkı alınması önerilir.
Yeşil Çay
Bir derlemede, total kolesterol ve LDL kolesterolü azaltmak ve HDL kolesterolü yükseltmek için günde 3 fincan çay ve buna karşılık gelen 240-320 mg polifenolik bileşiğin etkili olduğu bildirilmiştir.
12 hafta süren bir başka araştırmada ise siyah çayda daha yüksek miktarda bulunan theaflavinler, total kalesterolü %11.3, LDL kolesterolü ise %16.4 azaltmıştır.
Enginar
Günde 2-3 kez 320 mg standardize enginar yaprak ekstresinin en az 6 hafta boyunca alınması önerilir. Bir çalışmada, enginar yaprak ekstresinin serum total kolesterolü ve LDL kolesterolü azalttığı ancak trigliseridleri azaltmadığı ya da HDL kolesterolü artırmadığı saptanmıştır.
Hidrastis Rizomu ve Karamuk Kabuğu
Hydrastis canadensis ve Berberis vulgaris gibi berberin alkalodini içeren bazı bitkilerden hazırlanan drogların serum kolesterolünü düşürdüğü görülmüştür.
Yüksek kolesterol olan kişilerde günde 2 kez 50 mg berberin takviyesi, kolesterolü %29 oranda azaltmıştır. Kısa süreli kabızlık dışında ciddi yan etki saptanmamıştır.
Çemen
Steroidal yapıda saponinler taşımaktadır. Bu bileşikler bağırsaklar tarafından kolesterolün emilimini azalttığı gibi, karaciğerde kolesterol üretimine de engel olmaktadır.
Ayrıca içerdiği lider de aktiviteyi artırmaktadır. Ateroskleroz ve tip-2 diyabet hastalığında total kolesterolü azalttığı bilinmektedir. Bir araştırmada, 20 gün süreyle yağı alınmış çemen tohumu dozunun günde 25-50 gram kullanımı kolesterolü düşürmede etkili olmuştur.
Günde 3 kez 10-30 gram çemen tohumu tozunun yemeklerle birlikte alınması önerilir.
Zerdeçal
Zerdeçalın ana bileşiği curcumin’dir. Yapılan deneysel çalışmalarda zerdeçalın kötü kolesterolü (LDL) ve total kolesterol seviyelerini düşürdüğü tespit edilmiştir.
1992 yılında yapılan araştırmada 7 gün boyunca curcumin verilen hastalarda total kolesterol düzeyinde %12 azalma ve HDL kolesterol düzeyinde de %30 artış görülmüştür.
Zerdeçalın etanol ile hazırlanmış olan ekstresi ile de benzer sonuçlar sağlanmıştır.
- Curcumin: Zerdeçal’ın Gizli Bileşeninin En İyi 10 Sağlık Faydası
- Zerdeçal’ın Faydaları: Cilde Şifası, Zihin Güçlendirici ve Eklem Sağlığı
- Curcumin (Zerdeçal Etken Maddesi) Araştırma Sonuçları
- Curcumin’in (Zerdeçal Etken Maddesi) Etki Alanları
- Curcumin (Zerdeçal etken maddesi) ve Kanser
Çörekotu Tohumu Tozu
Günde toplam 2 gram alınmasıyla kan kolesterol ve trigliserid yüksekliği olanlarda fayda sağlamıştır.
- Çörek Otu Yağı Faydaları Nelerdir? Çörek Otu Yağı Nasıl Kullanılır?
- Çörek Otu Yağı’nın Faydaları Nelerdir? Kanıtlanmış 7 Faydası
Jiaogulan (Gynostemma Pentaphyllum)
Tatlı çay sarmaşığı adı da verilir. Acımsı tatlı bir tadı olup doğal tatlandırıcı olarak da kullanılmaktadır. Karaciğerde karbonhidrat ve şekerin depo yağı olan trigliseridden daha çok enerjiye çevrilmesini sağladığı için kolesterol düzeylerini azaltmaktadır.
Jiaogulan ekstraktının (actiponin) 450 mg günlük dozda 12 hafta kullanılmasıyla kilolu insanlarda plaseboya göre belirgin şekilde kilo kaybı sağladığı ve ciddi bir yan etkisi olmadığı gösterilmiştir.
Kolesterol Yüksekliğinde Önerilen Bitki Çayları
Siyah veya Yeşil Çay
150-200 ml taze kaynatılmış sıcak su içine 2-2.5 gram siyah veya yeşil çay eklenir. 3-5 dakika demlenip süzülür, günde 2-3 fincan içilmesi önerilir.
Uyarı: 3-5 dakikalık demleme ile çaydaki kafeinin uyarıcı etkisinden de yararlanılır. Eğer 10 dakika veya daha uzun, süre demlenirse, artan kateşin miktarına göre kafein ile polifenoller bağlanarak kompleks oluştururlar ve kafeinin uyarıcı etkisi azalır.
Zencefil Çayı
0.25-1 gram zencefil, l fincan taze kaynatılmış sıcak su içine eklenir, ağzı kapalı olarak 20 dakika demlenip süzülür ve 1-2 fincan içilir.
Uyarı: Gebelik döneminde, ayrıca safra kesesi iltihaplarında kullanılmamalıdır.
- Zencefil Nasıl Kullanılır? Sağlığa ve Beyine En Önemli 12 Faydası
- Dikkat! Asla Zencefil Tüketilmemesi Gereken 4 Durum
Enginar Yaprağı Çayı
1.5 gram kurutulmuş ve ince kıyılmış enginar yaprakları 150 ml kaynar su içinde 5- 10 dakika demlenip süzülür, günde 4 kez yemeklerden önce l fincan içilir.
Karnıyarık Otu Tohumu
5 gram bütün veya toz edilmiş tohum, en az 150 ml su içinde şişmeye bırakılır. Sabahları aç karnına bol su ile içilmesi önerilir.
Aspir Tohumu ve Çiçekleri
Aspir tohumu ve çiçeklerinin demlenmesi ile hazırlanan çayın kolesterolü düşürmede ve damar tıkanıklıklarını önlemede etkili olduğu bilinmektedir.
Aspir tohumlarında %30-40 doymamış yağ bulunmaktadır. Yağın %70-90’nı linoleik asitten oluşur. Tohumları yüzyıllardır Çin, Kore, Japonya gibi uzak doğu ülkelerinde romatizma, kalp ve damar hastalıkları ile osteoporoz ve kemik erimesi gibi dejeneratif hastalıklarda kullanılmaktadır.
Aspir Çayı
100 ml taze kaynatılmış sıcak su içine 2-5 gram drog ilave edilir, 5 dakika demlenir ve süzülür. Yemeklerden 30 dakika önce aç karnına içilmesi önerilir.
Kaynak Kitap: Prof. Dr. Canfeza Sezgin
