Kombu Çayı Nasıl Yapılır? 7 Muhteşem Faydası ve Yan Etkileri

Kombu çayı, fermente edilmiş bir içecek olarak son yıllarda popülerlik kazanmıştır. Hem lezzeti hem de sağlık açısından sunduğu çeşitli faydaları ile dikkat çeken kombu çayı, evde de kolayca yapılabilir. Bu yazıda, kombu çayının nasıl yapıldığını, 7 muhteşem faydasını ve olası yan etkilerini ele alacağız.

• Kombu Çayı’nın İnanılmaz Faydaları

Kombu çayının faydaları arasında sindirimi desteklemesi, bağışıklık sistemini güçlendirmesi ve enerji seviyelerini artırması gibi etkiler bulunur. Ancak, bazı kişilerde yan etkilere de yol açabileceğinden, dikkatli tüketilmesi önemlidir. Sağlıklı bir yaşam için kombu çayını nasıl yapabileceğinizi ve faydalarını öğrenmek için okumaya devam edin.

Kombu Çayı Nedir?

Kombu Çayı (Kombucha Tea) Çinliler tarafından 2000 yılı aşkın bir süre önce Uzakdoğudan “Immortal Health Elixir” (Ölümsüzlük Sağlık İksiri) olarak bilinen, sağlığa faydaları fevkalade üstün bir içecektir.

Kombu Çayı (Kombucha Tea) siyah çay ve şekerle (Şeker Kamışı, meyve veya bal gibi çeşitli kaynaklar da kullanılabilir) fermente edilmiş işlevsel bir gıda olarak kullanılan  bir içecektir.

Şekerle kombine edilmiş fermantasyon sürecini başlatan bir bakteri ve maya kolonisini içerir. Fermente olduktan sonra Kombu Çayı (Kombucha Tea) karbonatlaşır ve aşağıdaki etkilere bağlı olan sirke, B Vitaminleri, enzimler, probiyotikler ve yüksek asit konsantrasyonu (asetik, glukonik ve laktik) içerir:

Kombu Çayı Faydaları

1. Gelişmiş Sindirim Sistemi
2. Kilo kaybı
3. Artan Enerji
4. Temizleme ve Detoksifikasyon
5. Bağışıklık Desteği
6. Azalmış Eklem Ağrıları
7. Kanser Önleme

Şeker çay çözeltisi “SCOBY” bakteri ve maya simbiyotik kolonisi olarak bilinen “SCOBY” maya ile fermente edilir. Genellikle siyah çay ile yapılmış olsa da Kombu Çayı (Kombucha Tea)  yeşil çay ile de çok yapılabilir.

Evde Kombu Çayını (Kombucha Tea) kendiniz yapabilir veya sağlıklı gıda mağazalarından ve bazı kafelerden 10-15 TL bir şişe için satın alabilirsiniz.

Kombu Çayının İçerdiği Faydalı Probiyotikler

Gıda Mikrobiyolojisi (Food Microbiology) dergisinde yayınlanan bir makale Kombu Çayını (Kombucha Tea) bir sağlık iksiri yapan probiyotikler şunlardır:

• Glukonasetobakter (çoğu örneğe göre>% 85)
• Asetobakter (<yüzde 2)
• Lactobacillus (bazı örneklerde yüzde 30’a kadar)
• Zigosakaroksikozlar (yüzde 95’den fazla)

Sonuç olarak iyi bakterilerin bulunduğu bu kokteyl eşsiz bir şekilde bir birleriyle etkileşime girip içenlere inanılmaz sağlık faydaları sağlamaktadır.

Kombu Çayının Faydaları

Medicinal Food 2014 Dergisinde yayınlanan araştırmada  Letonya Üniversitesi’nden araştırmacılar Kombu Çayının (Kombucha Tea) sağlığa yararları hakkında şunları söylüyor:

Kombu Çayının (Kombucha Tea) detoksifikasyon, anti-oksidasyon, enerji verici potensler ve bağışıklığın güçlenmesinin teşvik edilmesi gibi dört ana özelliğinden dolayı sağlık koruma ve iyileşmesinde etkili bir şekilde rol oynayabileceği gösterilmiştir.

Katılıyoruz! Araştırmaya göre Kombu Çayının (Kombucha Tea) yedi temel sağlığı faydası şunlar:

• Gelişmiş Sindirim Sistemi
• Kilo kaybı
• Artan Enerji
• Temizleme ve Detoksifikasyon
• Bağışıklık Desteği
• Azalmış Eklem Ağrıları
• Kanser Önleme

Kombu Çayı ve Detoksifikasyon

Kombu Çayının (Kombucha Tea) detoksifikasyon kapasitesi muazzamdır. Karaciğer hücresi toksisitesini önleme kabiliyetindedir.

Bir çalışmada karaciğer hücreleri oksidatif yaralanmaya karşı korunmuş ve aslında toksine maruz kalmalarına rağmen normal fizyolojilerini korumuşlardır!

Araştırmacılar bunun muhtemelen antioksidan etkisinden kaynaklandığını ve oksidatif stresin önemli bir rol oynadığı bilinen karaciğer hastalıklarına karşı faydalı olabileceğini söylüyorlar.

Kombu Çayı ve Sindirim

Doğal olarak bu antik çayın antioksidan cesareti sindirim sisteminde karışıklık yaratan serbest radikallere karşı koyar. Bununla birlikte Kombu Çayının (Kombucha Tea) sindirimi desteklemesinin en büyük nedeni, yararlı asit, probiyotikler ve enzimlerin yüksek seviyelerinden olmasıdır.

Bazı araştırmalar Kombu Çayının (Kombucha Tea) sızdıran bağırsak ve mide ülseri önleme ve iyileştirme becerisini göstermiştir. Bize şaşırtıcı değil, bazı durumlarda mide yanması, reflü ve ülser için sıklıkla önerilen Prilosec gibi ilaçlar kadar etkili olduğu kanıtlandı.

Gizli Tehlike Candida Mantarı

Kombu Çayı (Kombucha Tea) ayrıca Candida Mantarının bağırsakta faydalı olacak nüfusu baskılamakta yardımcı olabilir çünkü Kombu Çayı (Kombucha Tea) sindirim sistemine denge sağlamaya yardımcı olur.

Kombu Çayı (Kombucha Tea) Candida Mantarı nüfusunu kısıtlarken, bağırsağa iyi bakterilerle yeniden nüfus yapmaya yardımcı olan canlı probiyotik kültürler içerdiğinden Candida Mantarı ile savaşmanın harika bir yoludur.

Kombu Çayının (Kombucha Tea) kendine özgü bakteriler içerir fakat bu bakteriler  bağırsak ve sindirim sistemindeki “kötü Patojen” bakterilerle savaşan faydalı “apathogens” olarak isimlendiren türlerdir.

Candida veya diğer sindirim problemleri bazen düzeltmek için karmaşık konular olabilir ve semptomlar aslında iyileşmeden önce kötüleşir. Bu Kombu Çayının (Kombucha Tea) etkili olmadığını veya sorunu daha da kötüleştirdiği anlamına gelmiyor; sadece bağırsak sorunlarının iyileşme için düz bir yol olmadığı ve bazen bir sabır ya da deneme yanılma gerektiği anlamına geliyor.

• Candida Mantarı: Belirtileri, Nedenleri, Tedavisi ve Candida Diyeti
• Candida Mantarı: Kandida Auris Belirtileri ve Tedavisi
• Candida Albicans Mantarı Nedir? Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir? Nasıl Beslenmeli?

Kombu Çayı ve Enerji

Kombu Çayı (Kombucha Tea) insanlara canlılık verme yeteneği, fermantasyon işlemi sırasında siyah çaydan çıkan demir oluşumundan kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda kafein (çok az miktarda olmasına rağmen) ve vücuda enerji verebilen B-vitaminleri içerir.

Şelasyon (chelation) olarak bilinen özel bir süreçle salınan demir, kan hemoglobini arttırarak dokulara oksijen artısını geliştirir ve enerji üretim sürecini hücresel düzeyde uyarır. Başka bir deyişle, vücudun daha fazla enerji (ATP) yaratmasına yardım ederek enerji vermeye yardımcı olabilir.

Kombu Çayı ve Bağışıklık Sistemi Sağlığı

Kombu Çayının (Kombucha Tea) bağışıklık sistemini modüle etmesi gereken genel etki, antioksidan tedbirler vasıtasıyla serbest radikalleri kontrol etme kabiliyetinde görülür.

Klinik olarak oksitatif stres ve bağışıklık-baskılamayı (immuno-suppression) azalttığı kanıtlanmış olan Kombu Çayı (Kombucha Tea) fermantasyon süreci boyunca tek başına siyah çayda bulunmayan D-sakaric asit-1, 4-lakton (DSL) olarak bilinen güçlü bir antioksidan keşfedilmiştir.

Bilim adamları Kombu Çayında (Kombucha Tea) bulunan DSL ve C vitamininin, hücre hasarına, inflamatuar hastalıklara, tümörlere ve bağışıklık sisteminin genel depresyonuna karşı korunmada ana sır olduğunu düşünüyorlar. Ayrıca Kombu Çayında (Kombucha Tea) bulunan probiyotiklerin bağışıklık sistemini desteklediğini biliyoruz.

Kombu Çayı ve Eklem Sağlığı

Kombu Çayı (Kombucha Tea) eklem hasarlarını çeşitli şekillerde iyileştirmeye, onarmaya ve önlemeye yardımcı olabilir. Kombu Çayına (Kombucha Tea) glikozaminler yüklenir ve sinovyal hyalüronik asit üretimi artar.

Bu kollajenin korunmasını destekler ve artritik ağrıyı önler. Aynı şekilde tüm vücudun kolajenini destekler ve ciltteki kırışıklıkların görünümünü azaltır.

Kombu Çayı ve  Kanser Önleme

Kombucha, kanser önleme ve iyileşme için de yararlıdır. Cancer Letters’da yayınlanan bir araştırma, kombucha’da bulunan glikarik asit tüketiminin, insanlarda kanser riskini azalttığını buldu.

Başkan Reagan, karaciğer kanseriyle mücadele rejiminin bir parçası olarak günlük kombucha içti.

Kombu Çayı ve Kilo Verme

2005 yılında yapılan bir çalışmada elde edilen veriler, Kombu Çayının (Kombucha Tea) metabolizmayı iyileştirdiğini ve yağ birikimini sınırladığının kanıtlarını gösterdi.

Bu sonuçları teyit edebilmemiz için daha fazla çalışma yapmamız gerekse de, Kombu Çayının (Kombucha Tea) asetik asit (tıpkı elma sirkesi gibi) ve kilo kaybını artırmaya yardımcı olduğu kanıtlanmış polifenollerden dolayı kilo vermeyi desteklediği düşünmek mantıklı.

Kombu Çayı Nasıl Yapılır?

Kombu Çayını (Kombucha Tea) evde kendinizin yapması oldukça basit ve akıllıcadır; çünkü hemen hemen her gün şişelenmiş Kombu Çayı (Kombucha Tea) satın almak biraz pahalıya mal olabilir, çayınızı kendinizin yapmasını öneririz.

İşte kendi kombucha’yı evde yapmak için basit bir tarifi. Bu tarifi yaklaşık sekiz bardak kombucha yapar, ancak daha fazlasını elde etmek için tarifi iki katına çıkarabilirsiniz ve yine de yalnızca bir SCOBY diske ihtiyacınız vardır.

Kombu Çayı Tarifi

Kombu Çayı için ihtiyacınız olan malzemeler

• Kavanoz
• Lastik Band ve Bez
• SCOBY Mantar
• Filtre su
• Şeker
• Çay
• Hazır Kombu Çayı

Kavanoz

1 geniş cam / metal kavanoz veya geniş açılımlı kase. Plastik bir kavanoz veya kasenin kullanılmasını önermiyoruz, çünkü fermantasyon süresi boyunca plastikteki kimyasallar Kombu Çayının (Kombucha Tea) içine sızıntı yapabilir.

Seramik kapların asitle bir temas ettikten sonra oluşacak kurşunun Kombu Çayını (Kombucha Tea) içine sızmasına neden olabileceği de mümkündür. Büyük geniş ağızlı metal veya cam kap veya kavanoz tercih edin.  Fermente ederken Kombu Çayını (Kombucha Tea)  çok fazla oksijene erişmesine izin verecek kadar geniş olduğundan emin olun.

Lastik Band ve Bez

Kavanozun ağzını örtmek için 1 adet büyük bez veya bulaşık havlusu ve sabitlemek için lastik band. Tülbent kullanılması tavsiye edilmez. Çünkü bu parçacıkların geçmesine izin verir.

Hatta eski bir ince pamuk tişörtü veya herhangi bir tekstil mağazasından alınabilecek basit pamuklu kumaşları deneyebilirsiniz.

SCOBY Mantar

1 adet SCOBY disk (Kombu Çayı Mantarı). Çevrenizden ücretsiz olarak “SCOBY” disk temin edebilirsiniz. Aksi takdirde satın almanız gerekecek.  Sağlıklı gıda mağazalarında veya internet satışı yapan sitelerden çok ucuz fiyatlarla bulabilirsiniz.

Bir SCOBY disk küçük bir çantada vakumla sıkıca kapatılabilir ve aktif maya bileşenlerini koruyarak yalnızca birkaç dolara doğrudan evinize gönderilebilir.

Filtre Su

8 bardak su (tercihen filtrelenmiş su, ancak musluk suyu kullanan insanlar da bir sorun yaşamadığını söylüyor). Bazıları musluk suyundan daha az kirletici madde veya metal içeren damıtılmış suyun kullanılmasını tercih etmektedir.

Damıtılmış su ucuzdur  ve ilaç firmaları veya büyük marketlerde bulunur.

Şeker

1/2 fincan organik Şeker veya bal. Şeker yerine alternatif söz konusu olduğunda, bazıları şeker yerine bal, stevia veya başka bir tatlandırıcı kullanmanın  iyi bir fikir olmadığını düşünüyor.

Öte yandan bazı insanlar çiğ bal ile Kombu Çayı (Kombucha Tea) yapmayı çok başarılı bulmuşlardır. Şeker kalitesi kirleticileri önlemek açısından önemlidir. Bu nedenle organik şeker kullanmaya özen gösterin.

Evet, bu size şeker kullanmamızı söyleyeceğimiz az sayıdaki zamandan biri! Aslında şeker çoğu fermantasyon işlemi sırasında maya tarafından “besin” olarak kullanılır ve tüketilir.  

Dolayısıyla içime hazır Kombu Çayı içerisinde kalan çok az şeker vardır.

Çay

4 siyah çay poşeti (tercihen organik olan. Bazı insanlar organik çayların daha çok fayda sağladığını düşünmektedir).

Çoğu zaman geleneksel olarak kullanılan tür olan siyah çayı kullanmayı tercih ederken bazıları yeşil çay kullanmayı sever.

Hazır Kombu Çayı

1 fincan önceden hazırlanmış Kombu Çayı.

Kombu Çayı Nasıl Yapılır

1. Suyu ocağın üzerinde büyük bir tencerede kaynatın. Kaynadıktan sonra şeker ekleyin ve tüm şeker eriyene kadar 5 dakika boyunca karıştırın ve ateşten kaldırın.

2. Çay poşetlerini sıcak suyun içerisine 15 dakika süre demlenmesi için bırakın. 15 dakika sonra çayları içerisinden alın.

3. Karışımın oda sıcaklığına gelmesini bekleyin (bu genellikle yaklaşık bir saat sürer). Soğuduktan sonra çay karışımınızı büyük kavanoz / kaseye ekleyin. SCOBY diskinizi ve 1 bardak önceden hazırlanmış Kombu Çayını (Kombucha Tea) yeni demlediğiniz çayın içine ekleyin.

4. Kavanozunuzu  uygun bir kumaş ile örtün ve kauçuk band ile kumaşı sabitleyin. Kumaşın kavanozun geniş ağzını örtmesi ve sabit kalmalı, ancak havanın geçmesine izin verecek kadar da ince yada geçirken olması gerekmektedir.

5. Kombu Çayında (Kombucha Tea) aradığınız aromaya bağlı olarak 7-10 gün fermante olmasına izin verin. Daha az zaman, daha az ekşi olan daha zayıf bir Kombu Çayı (Kombucha Tea) üretirken, daha uzun bir bekleme süresi Kombu Çayının (Kombucha Tea) fermentasyonunu daha da uzun süre kılar ve daha fazla tat geliştirir.

Bazı insanlar Kombu Çayını (Kombucha Tea) mükemmel bir sonuçla bir aya kadar fermantasyon yaptıklarını bildirdiler, bu nedenle aradığınız her zevke uygun tat ve karbonatlanma seviyesine ulaşıp ulaşmadığını test etmek için her iki günde bir tadı test edin.

Genellikle evinizin sıcak olması, Kombu Çayını (Kombucha Tea) mayalamak için gereken zamanı kısaltır. Tadı tatmin ettiği zaman kombucha’yı daha küçük cam şişelere koyun ve soğumasını ve karbonatlaşmayı bitirmesini sağlamak için kombucha’yı en az 24 saat soğutun. Soğutulduktan sonra, ev yapımı kombucha’yı içmeye hazırsınız!

Kombu Mantarı: SCOBY

Fermantasyon işlemi gerçekleştikçe SCOBY diskinin ikinci bir SCOBY diskini “doğurduğunu” farkedeceksiniz.  Ana SCOBY, bebeğin üstünde bulunur. Yeni SCOBY’yi farklı bir kavanoza kurup daha fazla  Kombu Çayını oluşturmak için kullanabilirsiniz..

Bebek SCOBY’yi kullanmadan cam kavanozda önceden hazırlanmış bir kombucha içinde saklayın, böylece istediğiniz zaman yeni bir partiyi başlatmak için elinizde hazır bulunacaktır.  

Kombu çayı oda sıcaklığında bir tezgah üstünde saklandığında birkaç haftada “aktif” olur. Bazı insanlar anne SCOBY diskini tutup bebeği atmayı tercih ederken, diğerleri fermantasyon bittikten sonra anneyi atıp bebek SCOBY’yi tutmayı tercih ederler.

Her iki yönde de iyi çalışıyor gibi görünüyor ve anne diskinin tutulması, bildirilen herhangi bir problem veya bulaşmaya neden olmamıştır. Bazı kaynaklara göre, anne disk ilk kez kullanıldıktan yaklaşık bir ay boyunca yeni Kombu çayı fermente edebilir ancak daha sonra hareketsiz hale gelince ve atılmalıdır.

İkinci Fermente ile Aromalı Kombu Çayı

Yukarıdaki tarifi basit ve lezzetsiz bir Kombu Çay içindir. Taze sıkılmış limon veya Lime gibi eşsiz lezzetler eklemeyi deneyebilirsiniz; Zencefil ve  harmanlanmış meyveler, taze sıkılmış portakal, nar veya kızılcık suları karıştırılarak yeni tatlar elde edilebilir.

Kombu Çayına aroma kazandırmak için eklenecek malzemelerin fermente bittikten ve içilmeye hazır hale getirilmesinden sonra eklemenizi öneririz, ancak bazı insanlar Kombu Çaynı lezzet artırıcılar çayın  hazır olmasından bir iki gün önce katmaktadırlar.

Her iki durumda da iyi çalışıyor gibi gözüküyor, ancak çileklerin ve diğer bozulabilir meyvelerin Kombu Çayının fermante olmasına ihtiyaç olan süre boyunca dayanamayacağını unutmayın.

Akılda tutulması gereken bir diğer husus aromalı ve şişelenmiş Kombu Çayının sade türden daha fazla şeker olma eğiliminde olmasıdır. Bazı markalar limon, lime veya zencefil suyu gibi şeker içeriğini artırmayacak kadar düşük şekerli aromalar ekler, ancak eklenen şeker oranının yüksek olduğu ve sağlık sorunlarını ağırlaştıran türlere dikkat edin.

Kombu Çayının Zararları

Bir çok kişi Kombu Çayından büyük faydalar gördü ve hiçbir olumsuz yan etki yaşamadı. Bununla birlikte muhtemelen zaten zayıflamış bağışıklık sistemlerine ve sindirim problemlerine sahip nüfusta, farkında olabileceğiniz olası etkileşimler ve yan etki belirtileri söz konusu olabilir. 

Sağlık riski açısından hazır Kombu Çayları gibi denetlenip test edilmeyen evde yapılan Kombu Çayına dikkat edilmeli. Bulaşma riski olan Kombu Çayı yapımı esnasında hijyene önem gösterilmeli ve kaliteli malzemeler kullanılmalıdır.

Kombu Çayı içtiğinde mide rahatsızlığı, enfeksiyon ve alerjik reaksiyonlar yaşayan düşük bir yüzde söz konusudur. Kombu Çayının asitliği yüksek olduğundan, bunun mide ülseri, mide ekşimesi veya çok asitli gıdalara karşı hassasiyet gibi sindirim problemleri yaşayan insanlar için sorunlara neden olabileceği olasılığı vardır.

Az kontrol altında az bir miktarla başlamak ve olumsuz tepkileriniz olup olmadığını görmek için adım adım ilerlemek iyi bir fikirdir. Özellikle başta, günde yaklaşık 8 gram koyun. Riskinizi sınırlamak için bakteri bulaşması açısından test edilmiş, önceden hazırlanmış Kombu Çayı satın almayı da tercih edebilirsiniz.

Kombu Çayı tüketimini sınırlamak gereken diğer gruplar şunlardır: sızdırmaz bağırsak sendromu olan insanlar, çok düşük bağışıklık sistemine sahip olanlar ve hamile kadınlar. Aşağıda bu gruplarla ilgili riskler hakkında daha fazla bilgi bulabilirsiniz:

Zayıflamış bağışıklık sisteminiz varsa dikkatli olun

HIV / AIDS gibi bazı virüslerden maruz kalıp Bağışıklık Sistemi çok zayıf insanlar, Kombu çayı kullanımına dikkat etmelidir; çünkü mayaya, hastalığa neden olabilecek zararlı bakterileri yetiştirme ihtimali her zaman vardır.

Bu özellikle sağlıksız bir ortamda bulaşma olasılığı yüksek ev yapımı Kombu Çay için geçerlidir.

Hamile veya emziren kadınlar

Kombu Çayı hamile kadınlarda çok fazla çalışılmamış olsa da, her zaman kombu’da az miktarda bulunan alkol ya da kafeini gebe kadınların tüketmemesi gerektiği endişesi taşır.

Tamamıyla güvenli olduğunu gösteren daha resmi araştırmalar yapılmadan önce, hamile kadınların emniyette yanılması ve kombu’dan kaçınması veya en azından küçük miktarlarda tadını çıkarmaları önerilir.

Düşük seviyede şeker, kafein veya alkol bile tolere edemeyenler

Kombu siyah çay ve şekerle fermente edildiğinde çok küçük miktarlarda (kombucha’nın sadece yüzde 1’inin alkol olduğu düşünülen) kullanılarak demlendi.

Mevcut şeker hastalığı olan insanlar için, kombucha, şekerin çok düşük olmasına rağmen (8 gram başına yaklaşık 2 gram) çok fazla bir soruna neden olmayacaktır, ancak dikkatli olmak ve kan şekeri düzeylerini ve ilgili semptomları izlemek değerlidir.

IBS veya anksiyete bozuklukları gibi sindirim problemleri olanların, Kombu Çaydaki düşük kafein seviyesinin bile bazen bu koşulları kötüleştirebileceği konusunda bilinçli olmak gerekiyor.

Gördüğünüz gibi Kombu Çayı (Kombucha Tea) pek çok sağlık avantajına sahiptir ve çok düşük bir maliyetle kendiniz de yapabilirsiniz, böylece her zaman elinizin altında sağlıkla içeceğiniz bir içeceğe sahip olursunuz! Afiyetler.

Referanslar:

• American Cancer Society. Kombucha Tea. Available at:
• Bhattacharya S, et al. Protective effect of kombucha tea against tertiary butyl hydroperoxide induced cytotoxicity and cell death in murine hepatocytes. Indian J. Exp Biol 2011; 49:       511–524.
• Bhattacharya S, et al. Hepatoprotective properties of kombucha tea against TBHP-induced oxidative stress via suppression of mitochondria dependent apoptosis. Pathophysiology 2011; 18:221–234.
• Banerjee D, et al. Comparative healing property of kombucha tea and black tea against indomethacin-induced gastric ulceration in mice: possible mechanism of action. Food Funct 2010; 1: 284–293.
• Danielian LT. Kombucha and Its Biological Features. Meditsina, Moscow, 2005.
• Dufresne C, et al. Tea, kombucha and health: a review. Food Res Int 2000; 33: 409–421.
• Fu NF, et al. Clearance of free silica in rat lungs by spraying with chinese herbal kombucha. Evid Based Complement Alternat Med 2013; 2013:790792.
• Marsh AJ, et al. Sequence-based analysis of the bacterial and fungal compositions of multiple kombucha (tea fungus) samples. Food Microbiol 2014; 38:171-8.
• Rashid K, et al. An update on oxidative stress-mediated organ pathophysiology. Food Chem Toxicol 2013; 62:584-600
• Sai Ram M, et al. Effect of kombucha tea on chromate(VI)-induced oxidative stress in albino rats. J Ethnopharmacol 2010; 71: 235– 240.
•  Vīna I, et al. Current Evidence on Physiological Activity of Kombucha Fermented Beverage and Expected Health Effects. J Med Food 2013; [Epub ahead of print]