Lektin Nedir? Neden Bu Kadar Önemli? Zararlarından Nasıl Kurtulabiliriz?

Lektinler, bitkilerde ve bazı hayvansal gıdalarda bulunan doğal proteinlerdir. Vücutta farklı etkileşimlere neden olabilirler ve besinlerin sindirimini, emilimini etkileyebilir. Özellikle bağışıklık sistemini uyarabilirler ve sindirim sisteminde iltihaplanmaya yol açabilirler.

Lektinlerin zararlı etkileri, bazı insanların hassasiyet göstermesiyle daha da belirginleşebilir ve otoimmün hastalıklar gibi sağlık sorunlarına katkıda bulunabilir. Peki, lektinlerden nasıl korunabiliriz? Yüksek lektin içeren yiyeceklerin doğru pişirme yöntemleriyle hazırlanması ve tüketiminin sınırlanması, vücuda olan zararlarını azaltmanın en etkili yollarındandır.

Lektin Nedir?

Lektin, hücre zarlarına bağlanabilen bir protein türüdür. Bunlar şeker bağlayıcıdır ve membranlardaki(zar) glikokonjugatların(bakteriden insana kadar pek çok canlıda bulunur ve farklı işlevlere sahiptir.

Kısa oligosakkarit zincirlerine sahip bu proteinler pek çok hücresel olayda hormonlar, virüsler ve başka maddeler tarafından hücre yüzeyinin tanınmasında görev alırlar.) “gliko” kısmı haline gelirler.

Lektin, hücrelerin, hücre-hücre etkileşimini etkileyebilen, bağışıklık sistemini dahil etmeden birbirine yapışmaları için bir yol sunar.

Lektinler, çiğ baklagillerde ve tahıllarda bol miktarda bulunurlar ve en yaygın olarak bitki filizlendiğinde yaprak haline gelen tohumunda bulunurlar. Ayrıca süt ürünleri ve bazı sebzelerde de bulunurlar. Gıdalardaki lektin içeriği oldukça sabit iken, bitkilerin genetik değişimi bazı dalgalanmalar yaratmıştır.

Bitkilerdeki lektin, mikroorganizmalara, zararlılara ve böceklere karşı bir savunmadır. Ayrıca, hayvanların sindirim sistemlerinden geçtikten sonra dağılmalarını sağlamak için tohumların sağlam kalmasının bir yolu olarak evrimleşmiş olabilirler. Lektin insan sindirim sistemine karşı dirençlidir ve kanı değiştirmezler.

Lektin Neden Bu Kadar Önemli?

Lektinlerin bağışıklık fonksiyonu, hücre büyümesi, hücre ölümü ve vücut yağ regülasyonunda(düzenleme,ayarlama) rol oynadığı düşünülmektedir.

Bağışıklık Sistemi Tepkisi ve Toksisite

Lektinleri sindiremiyoruz, genellikle onlara antikor(vücuda giren antijenleri zararsız duruma getirmek için organizmanın çıkardığı bir madde) üretiyoruz. Hemen hemen herkesin vücudundaki bazı beslenme ile alınan lektinlere karşı antikorları vardır. Bu, yanıtlarımızın değiştiği anlamına gelir. Bazı gıdalar, bağışıklık sistemi değiştikten sonra veya başka bir kaynaktan bağırsak yaralanmasından sonra bile dayanılmaz hale gelebilir. Belirli lektinlerin varlığı, bir bağışıklık sistemi tepkisini uyarabilir.

Kimsenin tüketmemesi gereken bazı lektinler var. Neden filizlenmiş kırmızı barbunya fasulyesi görmediğinizi merak ettiniz mi?

Kırmızı fasülye zehirlenmelerine neden olabilen fitofaemagglutinin – bir lektindir. Zehirlenme genellikle çiğ, ıslatılmış barbunya fasulyesi yutulması ile olur. Dört veya beş çiğ fasulyeyi yutmak semptomları tetikleyebilir.

Ham barbunya fasulyesi 20.000 ila 70.000 lektin birimi içerirken, tamamen pişmiş fasulyeler genellikle 200 ila 400 ünite içerir.

• Bağışıklık Sistemi Güçlendirmek İçin Beta Glukan
• Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlendirilir? Neden Zayıflar?
• Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Bitki, Takviye ve Yağlar
• Kefirin Faydaları | Bağışıklık Sistemi Güçlendirici, Bağırsak İyileştirici
• 3 Günlük Açlık Orucu Bağışıklık Mekanizmasını Yeniden Oluşturuyor

Faydalı Lektinler

Birçok lektin türü vücutta olumsuz reaksiyonlara neden olurken, bazı hastalıkların insidansını azaltan sağlığı teşvik edici lektinler de vardır. Ayrıca, vücut hücre-hücre bağlılığı, enflamatuar modülasyon ve programlanmış hücre ölümü de dahil olmak üzere birçok temel fonksiyonları gerçekleştirmek için lektinler kullanılır.

Lektin Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Besin lektinleri gazlaşmaya neden olabilir. Ham halde bulunan baklagiller ve tahıllar tüketmek mide bulantısı, ishal ve kusma ile sonuçlanabilir. Gerçekten de, araştırmacılar, bakteriyel gıda zehirlenmesinin birçok belirgin nedeninin aslında lektin zehirlenmesi olabileceğini düşünüyorlar.

Lektinler ve Bağırsak Duvarı

Bu sindirim sıkıntısı, lektinlerin bağırsak astarına zarar verebileceği için olur.

Yiyecekler bağırsaktan geçerken, sindirim yolunun astarında çok küçük hasarlara neden olur. Normal olarak hücreler bu hasarı hızlı bir şekilde onarır. Bağırsak astarının amacı iyi şeylerin geçmesini bırakmak ve içerdiği kötü maddeleri tutmak olduğundan, hücresel onarım sisteminin tam verimlilikte çalışması önemlidir.

Ama lektinler bu hızlı rekonstrüksiyonu(yeniden inşa) körükleyebilir. Hücrelerimiz, bağırsak astarını güvenli tutmak için ihtiyaç duydukları kadar hızlı yenilenemezler. Böylelikle, hasar oluştuktan sonra doğal bağırsak savunması tehlikeye girer ve bağırsak “sızabilir” hale gelebilir, bağırsak duvarının arasında ileri geri gitmek için çeşitli moleküller (istemediğimiz şeyler de dahil olmak üzere) sağlar. Ayrıca vitaminler ve mineraller gibi diğer önemli şeyleri de uygun şekilde ememeyiz.

Yeterli lektin tüketildiğinde, vücudumuzun sindirim içeriğini boşaltması için sinyal verebilir. Bu kusma, kramp ve ishal anlamına gelebilir. Sinirim sistemi astarına zarar verebilecek ve sindirim tahliyesine neden olabilecek büyük miktarlarda alkol tüketmeye benzer.

• Sızıntılı Bağırsak Sendromu (Geçirgen Bağırsak Sendromu) Nedir?
• Bağırsak Sağlığı Bunlara Dikkat ! Çölyak, İBS ve Laktoz İntoleransı
• Dr. Ümit Aktaş: Depresyon Beyin Değil, Bağırsak Hastalığıdır

Lektin ve Bağışıklık Yanıtı

Lektinler bağırsak duvarını etkilediğinde, aynı zamanda vücudun savunmaları işgalcilere saldırmak için hareket ettikçe daha geniş bir bağışıklık sistemi yanıtına neden olabilir.

Semptomlar deri döküntülerini, eklem ağrısını ve genel enflamasyonu.(iltihaplanma) içerebilir. Diğer kronik rahatsızlıklar, sızan bağırsaklarla korele(ilişkili) olabilir – örneğin, araştırmacılar, otizmli çocukların çok yüksek oranda sızan bağırsak ve benzeri inflamatuar sindirim kanal hastalıklarına sahip olduklarını belirtmişlerdir.

Birisi Crohn hastalığı veya irritabl bağırsak sendromunda muzdarip olduğunda, bağırsak astarı gıda lektinlerine daha duyarlı gibi görünür. Bu, hücrelerin yüksek devirine ve olgunlaşmamış çeşitliliğin daha büyük popülasyonuna bağlı olabilir. Bu olgunlaşmamış hücreler, lektinlerin bağlanabilmesi için bolca lekeye sahiptir.

• Crohn Hastalığı (İltihabi Bağırsak Hastalığı) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Beslenme lektinlerinin etkileri sadece vücutta oldukları sürece uzar ve çeşitli meyve, sebze ve yararlı bakterili gıdalar (örneğin, fermente edilmiş gıdalar) tüketerek etkiler azaltılabilir.

Lektin ve Tahıllar

Rafine edilmemiş taneler rafine edilmiş versiyonlardan daha besleyicidir çünkü daha fazla besin içerirler. Bununla birlikte, daha fazla lektin (ve diğer anti-besin maddeleri) sağlarlar.

Kendi tahıllarımızı ürettiğimiz ve hasat ettiğimizde bu muhtemelen bir problem olmadıysa da, şimdi tüm tahıl ürünlerine erişebiliyoruz. Modern tarımın icat edilmesinden önce, tahıllar küçük ve mevsimsel bir ürün olmuştur. Şimdi 15 dakika içinde markete gidebilir ve tam tahıllı makarna, ekmek, pirinç, quinoa, kamut, amaranth, yulaf, arpa ve patates kızartmasıyla dolu bir arabaya sahip olabiliriz.

Kuzey Amerika’daki ortalama beslenme oldukça tahıl temellidir: ekmek, makarna, pirinç, tahıllar, vb. Her yerde, özellikle işlenmiş gıdalarda vardır.

Vücut bu tür bir tahıl saldırısıyla uğraşmak için gerekli donanıma sahip mi?

Atalarımız “en uygun olanın hayatta kalması” kavramını kavramış ve lektin sorununa bir çözüm bulmuşlardır. Emdirme, fermente etme, filizlendirme ve pişirme işlemi, lektinleri azaltacak ve iyi besleyici maddeleri serbest bırakacaktır. Gıdalardaki lektinlerin içeriği yıldan yıla farklılık gösterir ve ekimine bağlıdır.

Tahıl, hububat, süt ve baklagiller (özellikle yerfıstığı ve soya fasülyesi) lektinleri en çok sindirim sistemi şikayetleriyle ilişkilidir. Baklagiller ve deniz ürünleri, çoğu beslenmede en bol miktarda lektin içeren kaynaklardır.

• Tahıl Tüketenler Bu Hastalıklara Hazırlıklı Olsun!
• Multipl Skleroz (MS),Buğday ve Geçirgen/Sızdıran Bağırsak İlişkisi
• Diyabet (Şeker Hastalığı) Neden Artıyor? Diyabet ve Buğday İlişkisi
• Glüten Sorununuz Aslında Glifosattan Kaynaklı Olabilir!
• Glüten intoleransı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
• Dikkat! Sizde de Glüten İntoleransı Olabilir

Lektinleri Nasıl Azaltabilir Veya Etkisiz Hale Getirebiliriz?

Filizlendirme

Filizlenen tohumlar, bakliyatlar veya tahıllar da lektin içeriğini azalır.

Genel olarak, filizlenme süresi uzadıkça, daha fazla lektin devre dışı bırakılır. Bazı durumlarda lektin aktivitesi filizlenerek (yonca filizleri gibi) artar.

Bazı tahıl ve fasulyelerde ki lektinler tohum katlarındadır. Çimlenirken, kaplama metabolize olur – lektinleri ortadan kaldırır.

Islatma ve Pişirme

Hububatları pişirmeden önce su içerisinde bırakmalısınız. Ne kadar uzun süre suda kalırlarsa lektin oranı o kadar düşecektir.

Fasulye ve baklagilleri bir gece ıslatın ve suyu sık sık değiştirin. Pişirmeden önce suyu tekrar boşaltın ve durulayın. Süzme suyuna sodyum bikarbonat (kabartma tozu) eklenmesi, lektinleri daha fazla nötrleştirmeye yardımcı olabilir.

Fermente

Fermentasyon, zararlı bakterilerin çoğunu sindirmek ve dönüştürmek için yararlı bakterilere izin verir.

Bu, en sağlıklı bakteri nüfusunun miso, tempeh, tamari ve natto gibi fermente soya ürünlerine yapışmasının nedeni olabilir. Lahana gibi bazı sebzeler fermente edildiğinde daha az antinutriye sahip olabilir. Geleneksel olarak tahıl yiyen bir geçmişi olan kültürler, tahılları işlemek için bir çeşit fermantasyon kullandılar. Eğer ekşi mayalı ekmek ya da biranız varsa, fermente edilmiş taneleriniz de vardır.

Bütün  lektinler bu yöntemlerle tamamen yok edilemez, ve özellikle de fasulye içindeki bazı inatçı lektinler, ne kadar uzun sürerse sürsün kalmaya devam ederler. Böylece, bu teknikler herkes için olumsuz etkileri tamamen azaltmaz.

Bazıları, tarımın nispeten yeni bir icat olduğu için, insanların hiçbir durumda hububat veya fasulyeyi tolere etmek için evrimleşmediklerini ileri sürmüştür. Bazı hassas insanlar için, karbonhidratların tahıl ve fasulye yerine meyve ve sebzelerden geldiği “Paleo tarzı” bir beslenme uygulamaları faydalı olabilir.

Özet ve Öneriler

Lektinler genellikle insanlar tarafından tüketilen ve yüzyıllarca süren gıda maddelerinde çok geniş bir alana yayıldıklarından, çoğu beslenme uzmanı insan sağlığı için önemli bir risk oluşturmadıklarını varsaymaktadır.

Yine de, tedavi edilmemiş yüksek lektinli gıdaları tüketirken çok dikkatli olmalısınız. Lektin açısından zengin gıda içeren bir beslenmeniz varsa, gıdaları ıslatma, fermantasyon, filizlenme ve / veya pişirme yöntemi ile tedavi edebilir, lektin oranını azaltarak tüketebilirsiniz.

Nihai Düşünceler

• Bazı yosunlar ve müsli sebzeler, lektinleri bağırsak hücrelerine ulaşamayacak şekilde bağlama yeteneğine sahiptir.
• Lektinler kuru sıcağa dayanıklıdır, bu nedenle fırınlanmış ürünlerde çiğ baklagil unları kullanılmalıdır.
• “Kan Tipi Diyet”, kan hücrelerinin gıdalardaki lektinlerle nasıl reaksiyona girdiğine dayanır.
• Bazı uzmanlar, en iyi 8 allerjenin de en yüksek miktardaki lektinleri (süt, yumurta, buğday, soya, yer fıstığı, kuruyemişler, balık, kabuklu deniz ürünleri) içerdiğini tesadüf olmadığını varsaymaktadır.
• Bazı uzmanlar, lektinlerin idrar yolu enfeksiyonlarına neden olduğunu teorileştirir.
• Bazı uzmanlar, gelişmekte olan ülkelerde aneminin daha yüksek olmasının nedeni, lektin tüketiminin aşırı düzeylerinden kaynaklanmata olduğunu söylemektedir.