MS Hastalığı Nedir? MS Belirtileri ve Tedavisi Nelerdir?
MS Hastalığı, merkezi sinir sistemini etkileyen bir otoimmün hastalıktır. MS, dünya genelinde 2.5 milyon insanı etkilemektedir.
İçindekiler
MS Hastalığı’nın belirtileri nelerdir ve nasıl teşhis edilir?
MS Hastalığı belirtileri her bir kişiyi farklı şekilde etkiler. Belirtiler zayıflık, hissizlik, bilişsel değişiklikler ve bulanık görmeyi içerebilir. Şu anda MS Hastalığı tanısı için kullanılan tek bir test yoktur, bu yüzden çoklu testlerin sıklıkla yapılması gerekir.
Doktorlar genellikle MS’i bir hastanın semptomlarına, fizik muayenesine ve manyetik rezonans görüntüleme testlerinden (MRI) elde edilen sonuçlara göre teşhis eder. (1)
MS Hastalığı hangi yaşta başlar?
MS her yaşta gelişebilir ve kadınları daha çok etkiler. Bozukluk genellikle 20 ve 40 yaşları arasında teşhis edilir, ancak hem genç hem de yaşlı kişilerde görülebilir. (2)
MS’e neyin neden olduğu tam olarak bilinmediğinden, durum için henüz etkili bir “tedavi” yoktur. Fakat, çoğu zaman semptomlarda büyük bir iyileşmeye neden olabilen ve diğer yaklaşımlarla birleştirildiğinde durumun tersine çevrilmesine yardımcı olabilecek MS Hastalığı için doğal tedaviler vardır.
MS Hastalığı Nedir?
Ulusal MS Hastalığı Topluluğuna göre:
MS Hastalığı beynin içinde ve beyin ile vücut arasında bilgi akışını bozan, merkezi sinir sistemini sık sık engelleyen bir hastalıktır. (3)
MS Hastalığı, çoklu doku hasarını ifade eder. MS tarafından hasar gören ana doku türü, sinirler etrafından sarılan ve sinir liflerinin vücut boyunca kimyasal sinyaller göndermesine yardımcı olan miyelin olarak adlandırılır.
Miyelinin hasar görmesine demiyelinizasyon denir. MS Hastalığıun en erken belirtileri ve semptomları arasında his kaybı, tek kolda veya bacakta kuvvet kaybı, karıncalanma, yanma ve kaşıntı gibi değişiklikler yer alır. Miyelin hasar gördüğünde, gözlere ulaşan sinir sinyalleri, beyin ve omurilik yavaşlar veya durur. MS zamanla kötüleştiğinde, beyin, daha fazla miyelin ve aksonu imha ettiğinden, bazen bilişsel işlevlerin azalmasına ve sinir sistemi disfonksiyonu ile ilgili diğer semptomlara neden olarak, küçülebilir.
MS Hastalığı ile doğabilir misiniz? MS geliştiren çoğu insan bunu genç yetişkinken yaşar. MS’in tüm vakalarına neyin neden olduğu tam olarak bilinmemektedir, ancak uzmanlar, yaygın bir nedenin hayatın erken dönemlerinde virüslere maruz kalındığı için yaşandığına inanmaktadır. MS’i tetikleyebilen iki virüsün örnekleri arasında herpesvirüs ve retrovirüs bulunur. MS’in semptomları yaşamın erken dönemlerinde gelişmeye başlayabilir, ancak durum ilerledikçe yıllar geçse de bir tanı konmayabilir.
MS Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
MS Hastalığı Belirtileri duyusal (duyularla ilgili sorunlara yol açan) ve motor kontrolüyle (kas hareketleri ve koordinasyon) ilgilidir. En yaygın MS Hastalığı belirtileri: (4)
MS Hastalığı Belirtileri
- Görme Bozuklukları
- Bilişsel Değişiklikler ve Zihinsel Bozukluklar
- Koordinasyon Eksikliği
- Uyuşma ve Karıncalanma
- Boyun ve Omurilikte Şok Hissi
- Ciltte Yanma, Kaşıntı veya Ağrı
- Kas Krampları ve Spazmlar
- Ruh Hali Değişimleri
- Cinsel İşlev Bozukluğu
- Baş Dönmesi
- Sindirim Semptomları
- Konuşma Zorlukları
- Kısmi Felç ve İstemsiz Hareketler
- Demans ve Mani
Görme Bozuklukları
Görmede bulanıklık veya çift görme gibi görme bozuklukları MS hastalarında yaygındır. Bazı insanlarda kısmi körlük, görüşün azalması ve tam görememe (merkezi görme kaybı) olabilir. Bu değişiklikler genellikle gözlerdeki optik sinirlerin iltihabından (optik nörit) kaynaklanır.
Bilişsel Değişiklikler ve Zihinsel Bozukluklar
MS hastalığı, huzursuz düşünceler, hafıza kaybı, sağduyu eksikliği ve dikkatsizlik gibi bilişsel değişikliklere yol açabilir. Bu belirtiler hastanın günlük yaşamını ve iş performansını olumsuz etkileyebilir.
Koordinasyon Eksikliği
Hastalarda koordinasyon eksikliği, beceriksiz hareketler ve denge kaybı sık görülür. Bu belirtiler, düşme riskini artırır ve kişinin günlük aktivitelerini yapmasını zorlaştırır.
Uyuşma ve Karıncalanma
Uyuşma, karıncalanma ve azalmış dokunma hissi, MS’in sık görülen belirtilerindendir. Bu durumlar genellikle vücudun belirli bölgelerinde hissedilir ve rahatsız edici olabilir.
Boyun ve Omurilikte Şok Hissi
Özellikle baş veya boyun hareket ettiğinde, boyun ve omurilik boyunca aşağı doğru giden bir şok hissi yaşanabilir. Bu belirti, Lhermitte belirtisi olarak bilinir.
Ciltte Yanma, Kaşıntı veya Ağrı
MS hastaları, ciltte yanma, kaşıntı veya ağrı gibi rahatsızlıklar yaşayabilirler. Bu belirtiler, sinir hasarının bir sonucu olarak ortaya çıkar.
Kas Krampları ve Spazmlar
Kol veya bacaklarda kramp, spazmlar, halsizlik, titreme ve sertlik gibi belirtiler sık görülür. Bu durumlar, hastanın hareket kabiliyetini kısıtlar ve yaşam kalitesini düşürür.
Ruh Hali Değişimleri
MS hastalığı, depresyon, manik depresyon, duyguları kontrol edememe, uygunsuz gülme veya ağlama gibi ruh hali değişimlerine neden olabilir. Bu belirtiler, hastanın psikolojik sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir.
Cinsel İşlev Bozukluğu
Cinsel organlarda duyu eksikliği, zevk veya orgazm problemi ve iktidarsızlık gibi cinsel işlev bozuklukları, MS hastalarında yaygındır. Bu belirtiler, hastanın cinsel yaşamını olumsuz etkiler.
Baş Dönmesi
Baş dönmesi, MS hastalarının sık karşılaştığı bir belirtidir. Bu durum, hastanın dengesini kaybetmesine ve düşme riskinin artmasına neden olabilir.
Sindirim Semptomları
Kabızlık, ishal ve bağırsak hareketleri üzerinde kontrol kaybı gibi sindirim semptomları, MS hastalarında yaygındır. İdrara çıkma kontrolünde de sorunlar yaşanabilir.
Konuşma Zorlukları
MS hastalığı, yavaş, sert ve tereddütlü konuşmaya neden olabilir. Bu durum, hastanın iletişim kurma yeteneğini olumsuz etkiler.
Kısmi Felç ve İstemsiz Hareketler
Durum kötüleştikçe, hastalarda kısmi felç ve istemsiz hareketler görülebilir. Bu belirtiler, hastanın bağımsız hareket etme yeteneğini kısıtlar.
Demans ve Mani
Bazı durumlarda, MS hastalarında demans (bunama) ve mani (duygu durum bozukluğu) belirtileri kötüleşebilir. Bu durumlar, hastanın zihinsel ve duygusal sağlığını ciddi şekilde etkiler.
MS Hastalığı belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve zamanla değişebilir. Erken teşhis ve tedavi, bu belirtilerin yönetilmesinde önemli rol oynar.
MS Hastalığı Belirtilerinin Nüks Etmesi
MS Hastalığı belirtileri kişiden kişiye büyük ölçüde değişebilir. MS Hastalığı belirtilerinin tekrarlamsı yaygındır, çünkü birçok insan değişken periyotlar ve nüksler (veya alevlenmeler) yaşar.
MS’li kişilerin, bir süre boyunca göreceli olarak sağlıklı hissetmeleri ve belirtilerin tekrar kötüleştiği bir dönem geçirmelerinin yaygın olduğu anlamına gelir.
Hastalığın şiddetini ve remisyon(kronik hastalığı olduğu bilinen kişilerde hastalık aktivitesinin bulunmadığı durumlar) ile alevlenme arasındaki dalgalanmaları tanımlayan birkaç farklı MS Hastalığı türü vardır.
Remisyon ve alevlenmelerin meydana gelmesinin sebebi, miyelin çevresindeki sinirlerin tamir edilebilmesi, daha sonra tekrar hasar görmesi, daha sonra tekrar tamir edilmesi ve benzeri şeylerdir. MS Hastalığı belirtilerinde ki remisyonlar aylar hatta yıllar sürebilir. MS’li insanların çoğunluğunda – yaklaşık yüzde 80-85 – MS nüksetme-remisyon vardır.
MS Hastalığı belirtilerinin nüksleri bazı durumlarda zayıflatıcı veya hafif olabilir. MS hastalığı çoğu zaman daha kötüye gitme eğilimindedir. Bazı hastaların yaşadığı ağır semptomlar, bazı hastalar yıllar geçtikten sonra deneyimleyebilir. Semptomlarda ki alevlenme bazen sadece bir kez olur. Bazı semptomlar Ms tanısı konmuş hastalarda zaman geçtikçe kötüleşebilir. Bu, “birincil ilerleyici model” olarak adlandırılır. MS remisyonları ve alevlenmeler değiştiğinde “ikincil progresif model” veya “ilerleyici nüks modeli” olarak adlandırılır.
MS Hastalığı Nedenleri Nelerdir?
Yukarıda belirtildiği gibi, MS, sinir hücrelerini çevreleyen koruyucu kılıf olan miyelin kılıfının hasar görmesinden kaynaklanır. Sinirler, elektrik tellerini korumak için kullanılan kaplamaya benzer şekilde yalıtım yaparak hareket eden doku (miyelin) ile kaplıdır. Sinir dürtülerini ve dolayısıyla kas koordinasyonu ve duygular üzerinde kontrol gibi birçok bedensel işlevi yürütmek için sinirlerin örtülmesi gerekir.
MS ile ilişkili sinir hasarı, otoimmün yanıtlar, disbiyotik bağırsak mikrobiyota ve artmış iltihaplanma gibi faktörlerden kaynaklanır. (5) Başka bir deyişle, MS’nin, vücudun sinir sistemine saldıran kendi bağışıklık hücrelerine yol açtığına inanılmaktadır. Bu hasar, beyin veya omurilikte herhangi bir yerde olabilir.
MS Hastalığı Nedenleri
MS (Multipl Skleroz) hastalığının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı olası nedenler şunlardır:
- Virüsler ve Enfeksiyonlar
- Küf Toksisitesi
- Zehir veya Ağır Metale Maruz Kalma
- D Vitamini Eksikliği
- Yiyecek Alerjisi
- Aşılamalar
- Genetik Faktörler
- Hormonal Dengesizlikler
- Yüksek Düzeyde Duygusal Stres
- Kötü Beslenme
Virüsler ve Enfeksiyonlar
MS hastalığının gelişiminde herpesvirüs veya retrovirüs gibi bazı virüsler ve enfeksiyonlar rol oynayabilir. Bu virüslerin sinir sistemine zarar vererek MS semptomlarını tetiklediği düşünülmektedir.
Küf Toksisitesi
Küf toksisitesi, MS hastalığı ile ilişkilendirilen başka bir olası nedendir. Küfe maruz kalmak, bağışıklık sistemini zayıflatarak hastalığın ilerlemesine katkıda bulunabilir.
Zehir veya Ağır Metale Maruz Kalma
Zehir veya ağır metale maruz kalma, sinir sistemi üzerinde toksik etkiler yaratabilir ve MS hastalığının gelişimine katkıda bulunabilir. Bu tür maddeler, sinir hücrelerine zarar vererek MS semptomlarını tetikleyebilir.
D Vitamini Eksikliği
Özellikle yaşamın erken dönemlerinde D vitamini eksikliği, MS hastalığı riskini artırabilir. Ekvator ve tropikal iklimlerde yaşayan insanların daha fazla güneş ışığına maruz kalması nedeniyle D vitamini eksikliği daha az yaygındır. Ilıman ve soğuk iklimlerde yaşayan insanların D vitamini eksikliği ve MS geliştirme riski daha yüksektir. (6)
Yiyecek Alerjisi
Yiyecek alerjileri, bağışıklık sistemini etkileyerek MS hastalığının gelişimine katkıda bulunabilir. Alerjik reaksiyonlar, vücudun bağışıklık tepkilerini tetikleyerek hastalığın ilerlemesine yol açabilir.
Aşılamalar
Bazı durumlarda, aşılamaların MS hastalığı ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Ancak, bu konuda daha fazla araştırma gerekmektedir ve kesin bir ilişki bulunamamıştır.
Genetik Faktörler
MS hastalığı, aile öyküsünde bulunan kişilerde daha yaygındır. MS hastalarının yaklaşık yüzde 5’inin aynı hastalıktan etkilenen bir kardeşi veya yüzde 15’inin MS’li yakın akrabası olduğu tahmin edilmektedir. Bazı genetik belirteçlere sahip insanların MS için artmış risk altında olduğu bulunmuştur.
Hormonal Dengesizlikler
Hormonal dengesizlikler, MS hastalığının gelişimine katkıda bulunabilir. Özellikle kadınlarda hormonal değişiklikler, MS semptomlarını etkileyebilir ve hastalığın seyrini değiştirebilir.
Yüksek Düzeyde Duygusal Stres
Yüksek düzeyde duygusal stres, MS semptomlarını alevlendirebilir ve hastalığın ilerlemesine katkıda bulunabilir. Stres, bağışıklık sistemini zayıflatarak MS hastalığının semptomlarını kötüleştirebilir.
Kötü Beslenme
Enflamasyona, zayıf bağırsak sağlığına ve besin eksikliklerine neden olan zayıf bir beslenme, MS hastalığının gelişiminde rol oynayabilir. İyi bir beslenme düzeni, bağışıklık sistemini destekleyerek MS semptomlarını hafifletebilir. (7)
MS Hastalığı Risk Faktörleri
MS (Multipl Skleroz) hastalığının risk faktörleri şunlardır:
- Yaş Faktörü
- Cinsiyet
- Sigara Kullanımı
- Çocukluk Çağı Obezitesi
- D Vitamini Eksikliği
Yaş Faktörü
20–40 yaşları arasında olmak, MS hastalığı için önemli bir risk faktörüdür. Türkiye’de de MS hastalarının büyük çoğunluğu 40 yaşın altındaki genç yetişkinlerdir.
Cinsiyet
Kadın olmak, MS hastalığı için bir diğer risk faktörüdür. Kadınlarda MS hastalığına yakalanma olasılığı erkeklere göre daha yüksektir.
Sigara Kullanımı
Sigara içiyor olmak, MS hastalığı riskini artırır. Sigara, bağışıklık sistemini zayıflatarak ve inflamasyonu artırarak MS semptomlarını kötüleştirebilir.
Çocukluk Çağı Obezitesi
Çocukluk çağı obezitesi, MS hastalığı riskini artırabilir. Bazı araştırmalar, 20 yaşından önce yüksek vücut kitle indeksine sahip olanların, normal kilo aralığında olanlara göre iki kat daha fazla MS geliştirme riski taşıdığını göstermektedir. (8)
D Vitamini Eksikliği
Yaşamın ilk 15 yılında D vitamini eksikliği, MS hastalığı için önemli bir risk faktörüdür. D vitamini, bağışıklık sistemi sağlığı için kritik öneme sahiptir ve eksikliği MS riskini artırabilir.
MS Hastalığı belirtilerinde alevlenmenin en yaygın nedenlerinden bazıları:
- Ateş, grip, virüs veya bağışıklık sistemini zorlayan başka bir hastalığa sahip olmak.
- Uyku eksikliği ve artan stres.
- Aşırı yorulma ve dehidrasyon.
- Çok sıcak havalarda veya sauna, sıcak ortamlarda bulunmak veya çok sıcak banyo yapmak gibi durumlar.
- Hormonal dengesizlikler.
MS Hastalığı İle Başa Çıkmanın Doğal Yolları
MS Hastalığı için geleneksel tedaviler tipik olarak bağışıklık sistemini baskılayan ve otoimmün reaksiyonları sınırlayan kortikosteroid ilaçların kullanımını içerir. Steroidler vücudun kendi hücrelerine ve dokusuna saldırmalarını engellemek için kullanılırken, diğer ilaçlar zayıflık, karıncalanma ve bulanık görme gibi belirli semptomları tedavi etmek için kullanılabilir.
Son zamanlarda, MS’li hastalara remisyon dönemlerinin süresini uzatmaya ve alevlenmelerin şiddetini azaltmaya yardımcı olmak için hastalara verilen bir dizi “hastalık değiştirici ilaç” geliştirilmiştir. Bu ilaçlar her kişi ve her tür MS için işe yaramaz, ancak bazıları için çok yararlı olabilir.
Bu arada, Kuzeybatı Üniversitesi’nden Dr. Richard Burt’un, MS Hastalığı için kök hücre tedavisinin potansiyel faydalarını araştıran umut verici bir klinik çalışması, Mart 2018’den itibaren devam etmektedir. Katılan 110 hasta ilaç tedavisi ya da hematopoietik kök hücre transplantasyonu (HSCT) almıştır.
Klinik çalışma, bir yıllık tedaviden sonra, kök hücre grubundaki hastalar arasında, ilaç tedavisindeki 39 relaps ile karşılaştırıldığında, sadece bir relapsın meydana gelmesi durumunda umut verici görünmektedir. Ve yaklaşık üç yıl sonra, kök hücre nakilleri, kontrol (ilaç tedavisi) grubunda yüzde 60’lık bir başarısızlık oranına kıyasla yüzde 6’lık bir başarısızlık oranına sahipti.
Araştırmacılar kök hücre tedavisinin tüm MS vakaları için işe yaramadığını ve kolay bir süreç olmadığını belirtiyorlar. İlk hastalar “hatalı” bağışıklık sistemini yok etmek için kemoterapi yaptırmalıdır. Daha sonra, hematopoez adı verilen bir süreçte kan oluşumuna yardımcı olan kök hücreler, hastanın kemik iliğinden çıkarılır ve hastanın kan dolaşımına tekrar karıştırılır.
MS tarafından etkilenmeyen bu yeni kök hücreler, hastanın bağışıklık sistemini yeniden inşa eder. Bu zorlu sürece rağmen, ön sonuçlar bunun gelecekte etkili bir tedavi olabileceğini göstermektedir. (9, 10)
Ne yazık ki günümüzde tedavi bile, MS’li hastaların zamanla kötüleşmesini, sakat kalmalarını ve kendi başlarına yaşayamamalarını engelleyememektedir. İyi haber ise, rahatsızlık çok şiddetli olmadıkça, MS Hastalığı ile yaşayan insanların yaşam süresinin genellikle etkilenmemesidir.
Aşağıda semptomları yönetmeye ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilecek MS Hastalığı doğal tedavi örnekleri verilmiştir:
Bolca Sağlıklı Yağlardan Beslenme
ASN Neuro dergisinde yayınlanan bir 2015 raporu:
Beslenme faktörleri ve yaşam tarzı, hem nüksetme-remisyon MS’da, hem de primer progresif MS’da, hastalığın enflamatuar durumunu modüle ederek MS Hastalığı belirtilerini şiddetlendirebilir veya hafifletebilir. Bu, insan hücresindeki metabolik ve enflamatuar yolların ve komensal bağırsak mikrobiyotasının kompozisyonunun kontrol edilmesiyle elde edilir. (11)
MS Hastalığıu önlemek veya tedavi etmek için spesifik bir beslenme şekli kanıtlanmamıştır. Antioksidanlar ve sağlıklı yağların yüksek olduğu bir beslenmenin ardından, semptom yönetimine yardımcı olabilecek birkaç basit MS Hastalığı doğal tedavisinden biri olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Uzmanlar, yüksek kalorili, yüksek oranda işlenmiş “Batı diyetlerinin” MS ve diğer nörolojik bozukluklar için bir tetikleyici olabileceğine inanıyor. MS, en yüksek gelire sahip Batı ülkelerinde daha yaygındır.
Batı diyetleri yüksek miktarlarda tuz, hayvansal yağ, fabrika da yetiştirilen kırmızı et, şekerle tatlandırılmış içecekler, kızartılmış yiyecekler ve düşük lifli gıdalar içerir. Batı beslenmesine sahip çoğu insan, yeterli fiziksel egzersiz yapmamakta ve potansiyel olarak uyku ve dinlenme için zamandan yoksun kalmaktadır.
2018’de yayınlanan bir çalışmada, beslenme kalitesi ve belirli gıdaların alımı ile MS Hastalığı hastalarında semptomların şiddeti arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılanlar, kırmızı işlenmiş et, tam tahıl, ilave şeker, meyve, sebze ve baklagillerin alımını rapor eden gıda gruplarına göre bir diyet kalite puanı oluşturmak için beslenme diyet anketi yaptılar. Gıda gruplarına ek olarak, anket, genel bir sağlıklı yaşam tarzının (sağlıklı kilo, diyet, fiziksel aktivite ve sigara içmeme) MS’in belirtileri şiddeti ile ilişkili olup olmadığını da değerlendirdi.
Araştırmaya katılanların, beslenme kalitesi puanlarının en yüksek yüzdede olduğu MS’li bireylerde daha düşük düzeyde sakatlık ve depresyon vardı. Genel olarak sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olanlar, ciddi yorgunluk, ağrı, depresyon veya kognitif bozukluk yaşama şansı daha düşüktü. Çalışma, diyet ve yaşam tarzındaki daha sağlıklı seçimlerin, MS ile ilişkili daha hafif bir engellilik ve semptom yüküne katkıda bulunduğu sonucuna varmıştır. (12)
Antioksidanlar oksidatif hasarı azaltmaya yardımcı olurken, yağlar sinirlerin miyelin kılıfını oluşturmak ve korumak için gerekli besinlerdir. Akdeniz diyetine benzeyen bir beslenmeyi hedefleyin; bu araştırmalar, enflamasyonu azaltmaya, bilişsel sağlığı korumaya, kardiyovasküler mortalite riskini azaltmaya ve endotel fonksiyonları iyileştirmeye yardımcı olur. (13)
MS Hastalığıne İyi Gelen Besinler
İşlenmemiş gıdalar
Bütün, organik, işlenmemiş gıdaları mümkün olduğunca tercih etmeye çalışın.
Hindistan Cevizi Yağı
Hindistan cevizi yağı, beyin ve sinir sistemini destekleyen büyük miktarda orta zincirli yağ asidi (MCT) içerir. Zeytinyağı, bilişsel sağlıkla ilişkili başka bir sağlıklı yağ kaynağıdır.
Taze meyve ve sebzeler
Serbest radikallerin zarar görmesini ve iltihaplanmayı önlemeye yardımcı olabilecek antioksidanları sağlamak için çeşitli renklerde meyveler tüketin.
Güçlü anti-oksidan ve anti-enflamatuar aktiviteye sahip olan bir organosülfür bileşiği olan sülforafan (SFN) sağlayan bitki besinleri, enfeksiyonu, oksidatif stresi, demiyelinizasyonu ve otoimmün tepkileri azalttıkları için MS’u yönetmek için en iyi gıdalardan bazılarıdır. (14) Sülforafanın en iyi kaynakları Brüksel lahanası, brokoli, lahana, karnabahar, Çin lahanası(bok choy), kale ve kara lahana gibi turpgillerdir.
Polifenollerden yüksek yiyecekler
Sebzeler, tam tahıllar, baklagiller, baharatlar, bitkiler, meyveler, şaraplar, meyve suları, çay ve kahve.
Likopen ve karotenoidlerden yüksek gıdalar
Domates, havuç, karpuz, tatlı patates, kış kabağı ve greyfurt gibi gıdalar.
Omega-3 yağları
Yabani yakalanmış balıklarda (ve balık yağı takviyelerinde) bulunan EPA / DHA yağları enflamasyonun azaltılmasına yardımcı olabilir. En iyi omega-3 gıdaları arasında yabani somon, sardalye, uskumru, alabalık ve ringa balığı bulunur.
Prebiyotikler ve probiyotikler
Bunlar, sağlıklı simbiyotik bağırsak mikrobiyotalarının korunmasına veya korunmasına yardımcı olan “faydalı bakteriler” dir. Probiyotik gıdalar, yoğurt veya kefir, kültürlü sebzeler ve kombucha gibi fermente gıdaları içerir. Prebiyotik gıdalar arasında ham kara hindiba yeşillikleri, çiğ sarımsak, çiğ pırasa veya soğan, çiğ jicama, çiğ kuşkonmaz ve olgunlaşmamış muzlar bulunur.
Kompleks karbohidratlar
Darı ve sorgum gibi liften yüksek olan gıdalar. Karmaşık karbonhidratlar bağırsaktaki faydalı bakterilerin büyümesine yardımcı olarak enflamasyonu kontrol etmeye yardımcı olabilir.
Lahana ve soya filizi
Lesitinden yüksek besinler sinirleri güçlendirmeye yardımcı olabilir.
MS Hastalığına Kötü Gelen Besinler
İşlenmiş gıdalar
İşlenen yiyeceklerden kaçınarak kimyasallara ve toksinlere maruz kalma oranınızı azaltın. Katkı maddeleri ve kimyasalları önlemek için ambalajlı gıdalar üzerindeki bileşen etiketlerini kontrol etmeyi deneyin. Hayvansal kökenli doymuş yağ asitleri, hidrojenlenmiş yağ asitleri, ilave edilmiş tatlandırıcılar / yapay tatlandırıcılar, rafine edilmiş karbonhidratlar, bir çok ilave tuz, MSG(Monosodyum glutamat) ve inek sütü içeren gıdalardan kaçının.
Glüten
Bazı gıda alerjileri ve duyarlılıklarının MS Hastalığı belirtilerini daha da kötüleştirdiği bilinmektedir. MS’li kişiler, glüten intoleransına daha eğilimli olabilirler. Gluten, MS’li bazı kişilerde semptomları daha da kötüleştirebilir, bu yüzden glütensiz bir diyet tavsiye edilir.
Süt
Glüten de olduğu gibi, MS’li insanlar inet sütünü sindiremeyebilirler. Süt ürünü içermeyen bir diyet, kişiye bağlı olmasına rağmen, belirtileri yönetmeye ve bağırsak sağlığını iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Potansiyel gıda alerjenleri
Alerjenler, otoimmün reaksiyonları tetikleyerek MS Hastalığı belirtilerini kötüleştirebilir, bu nedenle alerjiniz olabileceği yiyeceklerden kesinlikle kaçının.
Şeker
Diyette çok fazla şeker bağışıklık yanıtlarını bozabilir ve sistemik iltihap ve erken yaşlanmaya katkıda bulunabilir.
Alkol
Fazla alkol tüketimi, alkol iltihaplanmayı artırabilir ve toksik bir vücut ortamı oluşturabilir.
Virüslere ve Enfeksiyonlara Maruz Kalma
İyi bir hijyen uygulamak ve alevlenmeleri önleyebilmeniz için atabileceğiniz adımlar:
- Ellerinizi düzenli olarak yıkayın.
- Vücut sıvılarını taşıyabilecek havlu veya traş makinesi gibi kişisel eşyaları başkalarıyla paylaşmayın.
- Tüm kıyafetleri ve çarşafları doğal antibakteriyel deterjan kullanarak düzenli olarak yıkayın. Vücut sıvıları, havlular ve yatak örtüleri tüm kirli çamaşırları, özellikle de enfeksiyonu olan biriyle temas ettikten sonra yıkayınız.
- Tüm çalışma yüzeylerini iyice ve düzenli olarak temizleyin ve dezenfekte edin. Evinizde veya işyerinizde ki paylaşılan öğeleri, doğal temizlik ürünlerini kullanarak sıklıkla dezenfekte edin.
- Gıda işçileri, gıda kaynaklı hastalıkların yayılmasını önlemek için daima ellerini iyice yıkamalıdır.
- Bir spor salonuna ya da egzersiz tesisine giderseniz, kullanıldıktan sonra tüm ekipmanı temizlediğinizden emin olun.
Egzersiz ve Stresi Kontrolü
MS Hastalığı doğal tedavileri göz önüne alındığında, fiziksel egzersizin kronik yorgunluk belirtilerini azalttığı, stres yönetimine yardımcı olduğu, koordinasyonu geliştirdiği ve engelliliğin başlamasının önlendiği veya yavaşlattığı için MS hastaları için çok yaygın bir yaklaşımdır. MS hastaları, tempolu yürüyüş, yüzme, hafif dans, yoga, tai chi veya hafif bisiklet gibi hafif fiziksel egzersizler yapmalıdır.
MS’nin fayda sağladığı bazı yollar arasında oksidatif metabolizmayı düzenlediği ve biyosentetik yolları ve enflamasyonu azaltması bulunmaktadır. (15) Enerji dengesini desteklemeye yardımcı olur, yaşam kalitesini etkiler ve anti-enflamatuar sitokinlerin üretimini teşvik edebilir. Hayvan çalışmalarında, egzersizin de beyin mitokondriyal aktivitesini uyardığı, nöroplastisiteyi iyileştirdiği, ruh halini iyileştirdiği ve kaygıyı azalttığı gösterilmiştir. (16)
Egzersiz, diyet, terapi, stres yönetimi ve sosyal desteği içeren “bütüncül tedavi planı” nın bir parçası olarak kabul edilir. (17) Hatalığın nüks etmesini azaltmak ve remisyonu uzatmak için duygusal ve fiziksel stresi kontrol etmek önemlidir. Stres yönetiminde yardımcı olabilecek bazı aktiviteler arasında yoga, derin nefes alma, meditasyon, masaj, egzersiz, günlük tutma, okuma, destek grupları ve dua sayılabilir.
D Vitamini Eksikliğini Önleme
D vitamininin MS Hastalığının önlenmesine nasıl yardımcı olduğu tam olarak net değildir, ancak D vitamini eksikliğinin bağışıklık fonksiyonlarını azalttığı ve nörolojik gelişim üzerinde bir etkiye sahip olabileceği bilinmektedir.
Çalışmalar, çocukluk çağında D vitamini eksikliğinin en sorunlu olabileceğini gösteren kanıtları ortaya çıkarmıştır. Hayvan çalışmalarında, çocukluk ve ergenlik döneminde düşük D vitamini düzeylerinin önlenmesi gerektiğine işaret eden “nöroenflamasyonun iyileştirilmesi için D vitamininin gelişimsel aşamasına bağlı bir etkinliği” olduğu bulunmuştur. (18)
Yeterince D vitamini almanın en iyi yolu, vücudunuzu mümkünse, yaklaşık 15 dakika boyunca gün ışığına maruz bırakmaktır. Çok karanlık ve soğuk bir yerde yaşıyorsanız veya kış aylarındaysanız, bağışıklık sistemini modüle etmeye ve beyin ve sinir sisteminizi desteklemeye yardımcı olmak için D3 vitamini (günlük 5000 IU) ile destekleyebilirsiniz.
MS Hastalığı için Faydalı Takviyeler
Bağışıklık sistemini desteklemek, yorgunluk ve halsizlik gibi MS Hastalığı belirtilerini önlemeye yardımcı olmak için MS Hastalığı doğal tedavileri olarak kullanılabilen bazı takviyeler bulunmaktadır:
Balık yağı
Günde 2,000 miligram balık yağı enflamasyonu azaltmaya ve sinir fonksiyonlarını artırmaya yardımcı olabilir.
Probiyotikler
Enflamasyonu azaltan sağlıklı bir simbiyotik bağırsak mikrobiyotasını korumaya veya sürdürmeye yardımcı olur.
Yüksek potensli multi vitamin
Bağışıklık fonksiyonu için gerekli temel besinleri sağlar. Sindirim enzimleri (yemeklerle 1-2 kapsül) – sindirimle yardımcı olabilir ve gıdalara karşı otoimmün reaksiyonları azaltabilir.
B12 vitamini
Günlük 1000 mikrogram B12 vitamini sinirlerin oluşumuna yardımcı olur.
Astaksantin
Günde bir ila iki kez 2 miligram beyin ve sinir sistemini destekleyebilen vahşi yakalanmış somonda güçlü bir karotenoid antioksidan bulunur. Bazı balık yağı takviyeleri, etkileri iyileştirmeye yardımcı olur.
Almanya’daki Goethe Üniversitesi’nde bulunan TRIP-Graduate School’un MS Study Group tarafından yayınlanan araştırmasına göre, bazı “hastalık düzenleyici nutrikaller” in de MS Hastalığı yönetiminde yardımcı olduğu gösterilmiştir.(19)
hastalık düzenleyici nutrikaller
- Yeşil çay flavonoid özü (özellikle EGCG veya epigallocatechin-3-gallate), oksidatif hasara karşı savaşır ve metabolik sağlığı destekler.
- Curcumin, zerdeçalda bulunan ve anti-enflamatuar ve daha bir çok faydası bulunan bir bileşiktir.
- Serbest radikal mücadele glikozitleri içeren hardal yağı.
- Analjezik ve anti-spastik etkileri olan Cannabis (kenevir).
Uçucu Yağların Kullanın
Frankincense(günlük) yağı ve ölmez çiçek yağı gibi uçucu yağlar doğal olarak nörolojik sistemi destekler. Hayvan çalışmalarında, frankincense yağının birçok anti-enflamatuar özelliğe sahip olduğu ve hasarlı sinirlerin rejenerasyonunu ve fonksiyonel iyileşmeyi desteklemeye yardımcı olduğu gösterilmiştir. (20, 21)
Frankincense yağını, MS Hastalığı doğal tedavilerinden biri olarak deneyebilirsiniz. Üç hafta boyunca günde üç kez, frankincense yağı kullanın, sonra bir hafta kadar kullanmayı bırakın ve bu döngüyü tekrarlayın. Ayrıca günde iki kez şakaklarınıza ve boynunuza 2 damla ölmez çiçek yağı sürün. Ayrıca, fesleğen yağı ve selvi yağı dolaşım ve kas fonksiyonlarını iyileştirebilir ve bu nedenle MS Hastalığı belirtilerini azaltmaya da yardımcı olabilir.
MS Hastalığı Tedavileri İle İlgili Önlemler
MS Hastalığı belirtileri diğer hastalıkların neden olduğu belirtilere çok benzer olabilir, bu nedenle bir uzmana danışmanız çok önemlidir. Açıklanamayan duyu kaybı, yanma, ağrı ve güçsüzlük gibi değişiklikler fark ederseniz bir doktora başvurmalısınız.
MS’e duyarlı olan çocuklara mümkünse hemen tıbbi bakım yapılmalıdır. MS’in beslenmenizi veya egzersiz ihtiyaçlarınızı nasıl değiştireceği konusunda endişeleriniz varsa, doktorunuza danışın.
MS Hastalığı Doğal Tedaviler Yöntemleri Nelerdir?
MS Hastalığı, sinir sinyallemesi akışını bozan merkezi sinir sisteminin bir hastalığıdır. MS, miyelin kılıfına, sinirlerin koruyucu kaplamasına zarar verir.
MS Hastalığı belirtileri hem motor ile ilişkili semptomları hem de zayıflık, yorgunluk, bulanık görme, sindirim sorunları, duygudurum değişiklikleri, kararsızlık, karıncalanma ve uyuşukluk gibi duyusal semptomları içerir.
Şu anda MS için mevcut bir tedavi yoktur. Ancak semptomları yönetmek için MS Hastalığı doğal tedavileri vardır.
MS Hastalığı Doğal Tedavi Yöntemleri
Multipl skleroz (MS) hastalığı, merkezi sinir sistemini etkileyen kronik bir hastalıktır. Doğal tedavi yöntemleri, MS belirtilerini yönetmeye ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir. İşte MS hastalığı için önerilen bazı doğal tedavi yöntemleri:
Sağlıklı Yağlardan Yüksek Beslenme
- Sağlıklı Yağların Önemi: Omega-3 ve omega-6 yağ asitleri, iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olur ve beyin sağlığını destekler. Bu yağlar, balık, keten tohumu, ceviz ve chia tohumlarında bulunur.
- Diyet Önerileri: Düzenli olarak balık tüketmek, zeytinyağı kullanmak ve avokado gibi sağlıklı yağ kaynaklarını diyetinize eklemek, MS belirtilerini hafifletebilir.
Egzersiz Yapın ve Stresi Azaltın
- Egzersizin Faydaları: Düzenli egzersiz, kas güçsüzlüğünü ve yorgunluğu azaltabilir. Ayrıca, denge ve koordinasyon sorunlarına karşı da faydalıdır.
- Stres Yönetimi: Yoga, meditasyon ve derin nefes alma teknikleri, stresi azaltarak MS belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.
Hijyene Dikkat Ederek Bağışıklık Sistemini Destekleyin
- Bağışıklık Sistemini Güçlendirme: Hijyen, enfeksiyon riskini azaltarak bağışıklık sistemini destekler. Ellerin sık sık yıkanması ve temiz bir çevrede yaşamak önemlidir.
- Bağışıklık Destekleyici Gıdalar: Sarımsak, zencefil ve antioksidan bakımından zengin meyve ve sebzeler, bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
D Vitamini Eksikliğini Önleyin veya Tedavi Edin
- D Vitamininin Rolü: D vitamini, bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için gereklidir. Eksikliği, MS belirtilerini kötüleştirebilir.
- Kaynaklar: Güneş ışığı, D vitamini takviyeleri ve D vitamini bakımından zengin gıdalar (yağlı balıklar, yumurta sarısı) ile D vitamini seviyelerini koruyun.
Bağışıklık Sistemine Yardımcı Olmak İçin Takviyeler
- Önerilen Takviyeler: Balık yağı, probiyotikler, B12 vitamini gibi takviyeler, bağışıklık sistemini destekler ve yorgunluğu azaltabilir.
- Yorgunlukla Mücadele: Bu takviyeler, enerji seviyelerini artırarak günlük aktivitelerinizi daha rahat yapmanızı sağlar.
Uçucu Yağları Deneyin
- Frankincense Yağı: Anti-inflamatuar özelliklere sahip olan frankincense yağı, iltihaplanmayı azaltabilir.
- Ölmez Çiçek Yağı: Antioksidan özellikleriyle bilinen ölmez çiçek yağı, cilt sağlığını iyileştirir ve stresle mücadelede yardımcı olabilir.
Sonuç
MS hastalığı, yaşamı zorlaştıran bir durum olabilir, ancak doğal tedavi yöntemleriyle belirtilerin yönetilmesi mümkündür. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, hijyen ve uygun takviyeler, yaşam kalitesini artırmada önemli rol oynar. Uçucu yağlar gibi alternatif tedaviler de ek destek sağlayabilir. Bu yöntemleri düzenli olarak uygulayarak, MS ile daha kaliteli bir yaşam sürdürebilirsiniz.
Türkiye’de MS Hastalığı İstatistikleri
MS (Multipl Skleroz) hastalığı, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de önemli bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’deki MS hastalığı ile ilgili istatistikler, hastalığın yaygınlığı, demografik dağılımı ve tedavi süreçleri hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.
Türkiye’deki MS Hastalığı Yaygınlığı
- Prevalans Oranı: Türkiye’de MS hastalığının prevalansı, dünya ortalamasına kıyasla orta düzeyde yer almaktadır. 100.000 kişi başına düşen MS hastası sayısı yaklaşık olarak 50-100 arasındadır.
- Bölgesel Dağılım: MS hastalığı, Türkiye’nin farklı bölgelerinde değişen oranlarda görülmektedir. Özellikle kuzey ve batı bölgelerinde daha yüksek prevalans oranları rapor edilmiştir.
Demografik Dağılım
- Cinsiyet Dağılımı: MS hastalığı, kadınlarda erkeklere göre yaklaşık iki kat daha fazla görülmektedir. Bu durum, hormonal ve genetik faktörlere bağlı olarak açıklanmaktadır.
- Yaş Dağılımı: MS hastalığı genellikle 20-40 yaş aralığında teşhis edilmektedir. Ancak hastalığın ilk belirtileri daha erken yaşlarda da ortaya çıkabilir.
Türkiye’de MS Hastalığının Teşhis ve Tedavi Süreçleri
- Teşhis Süreci: Türkiye’de MS hastalığının teşhisi, genellikle nörolojik muayeneler ve MR (manyetik rezonans) görüntüleme teknikleri ile yapılmaktadır. Ayrıca beyin omurilik sıvısı analizi de teşhis sürecinde kullanılmaktadır.
- Tedavi Yöntemleri: Türkiye’de MS hastalığının tedavisinde, hastalığın seyrini yavaşlatan ilaçlar ve semptomları hafifletmeye yönelik tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Fizyoterapi ve rehabilitasyon, hastaların yaşam kalitesini artırmada önemli bir rol oynamaktadır.
MS Hastalığı ile Yaşam
- Sosyal Destek: Türkiye’de MS hastaları için sosyal destek ve bilinçlendirme çalışmaları yapılmaktadır. MS dernekleri ve hasta destek grupları, hastaların ve ailelerinin bilgi almasını ve deneyim paylaşmasını sağlamaktadır.
- Fiziksel ve Psikolojik Destek: MS hastalarının yaşam kalitesini artırmak için fiziksel ve psikolojik destek hizmetleri sunulmaktadır. Bu hizmetler, hastaların günlük yaşam aktivitelerini daha rahat yapmalarına yardımcı olmaktadır.
Sonuç
Türkiye’de MS hastalığı, belirli bir prevalans oranına sahip olup, hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir. Ancak, doğru teşhis ve tedavi yöntemleri ile hastalığın yönetimi mümkün olabilmektedir. MS hastalığı ile ilgili farkındalık ve destek çalışmalarının artırılması, hastaların ve ailelerinin yaşamını kolaylaştırmada önemli bir rol oynamaktadır.
