Selenyumun Faydaları Nelerdir? Selenyum İçeren Besinler

Mutlu ve SağlıklıLast Updated: 2 Eylül 2024

259 10 minutes read

Selenyumun Faydaları Nelerdir? Selenyum İçeren Besinler ve Kullanımı

Selenyum, insan vücudu için çok sayıda rolü olan hayati bir mineraldir.

Selenyum Bağışıklığı arttırır, serbest radikal hasarına ve iltihaba karşı antioksidanları aktive eder ve sağlıklı bir metabolizmanın korunmasında kilit bir rol oynar.

Yapılan araştırmalara göre, Brezilya fıstığı, yumurta, karaciğer, ton balığı, morina ve ayçiçeği tohumu gibi selenyum içeren gıdalar tüketmek veya takviyeler almak, pozitif antiviral etkilere sahiptir.

İçindekiler

Selenyum Doğurganlığı ve üremeyi destekler, otoimmün ve tiroid hastalıkları ve kanser riskini azaltabilir.

Selenyum Nedir?

Selenyum, toprakta doğal olarak bulunan ve aynı zamanda bazı gıdalarda bulunan bir mineraldir.

İçtiğiniz suda bile küçük miktarlarda selenyum vardır.

Selenyum vücutta ne iş yapar?

Bu minerali değerli kılan şey, antioksidan aktivitesinde ki rolüdür. Antioksidan enzimlerin, özellikle glutatyon redüktazın bir bileşeni olarak, vücuttaki dokuları onarmak için anahtardır.

Hem antioksidan yeteneklerini hem de kan akış kalitesini arttırdığı için, hastalıklara ve stresin etkilerine karşı direnci arttırmaya yardımcı olur. Oksidatif stres ve iltihaplanma ile savaşabilme yeteneğinin selenyum da bulunan farklı selenoprotein tipleri nedeniyle olduğu düşünülmektedir.

Sağlıklı insanlar arasında, selenyum eksikliğinin nadir olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte, HIV, Crohn hastalığı ve besin emilimini bozan diğer bozukluklar gibi bazı sağlık koşulları olan insanlar, selenyum eksikliği yaşayabilmektedir.

Selenyumun Faydaları Nelerdir?

Selenyum, vücutta önemli işlevlere sahip olan hayati bir mineraldir. Özellikle antioksidan özellikleri ile bilinen selenyum, hücreleri oksidatif stresten koruyarak kanser, kalp hastalıkları ve diğer kronik hastalıkların riskini azaltmada önemli bir rol oynar.

Bağışıklık sistemini güçlendiren ve tiroid fonksiyonlarını destekleyen selenyum, aynı zamanda cilt sağlığı, saç sağlığı ve genel metabolik faaliyetler için de gereklidir. Selenyumun faydaları, sağlıklı bir yaşam sürdürmek için gereken temel unsurlardan biridir ve bu mineralin yeterli seviyede alınması, genel sağlık ve esenlik açısından kritik öneme sahiptir.

Selenyumun Faydaları

Antioksidan Görevi Görür ve Oksidatif Strese Karşı Korur
Kansere Karşı Savunmaya Yardımcı Olur
Bağışıklığı Destekler
Kan Akışını Düzenler ve Kalp Hastalığı Riskini Azaltabilir
Tiroid Fonksiyonlarını Düzenlemeye Yardımcı Olur
Daha Uzun Yaşamaya Yardımcı Olabilir
Astım Belirtilerini Azaltmaya Yardımcı Olur
Doğurganlığı Artırabilir

Selenyum Antioksidan Görevi Görür ve Oksidatif Strese Karşı Korur

Selenyumun faydaları arasında, yaşlanma süreciyle mücadele etme ve serbest radikal hasarını azaltarak bağışıklık sistemini kuvvetlendirme vardır. Vücudun prostat ve kolon kanseri gibi kanserlere karşı savunmasını sağlayan E vitamini gibi diğer antioksidanlarla etkileşim içindedir.

Glutatyon peroksidazın (temel biyolojik rolü organizmayı oksidatif hasardan korumak olan peroksidaz aktivitesine sahip bir enzim ailesinin genel adıdır) önemli bir bileşeni olarak, hücre zarlarındaki lipitleri (yağları) koruyan önemli enzim işlemlerinin gerçekleştirilmesine yardımcı olur.

Hücrelerin, oksidatif degradasyonu (ayrışması) ile mücadele etmesi ve hastalığa neden olabilecek mutasyon ve DNA hasarına karşı korunması gerekir.

Antioksidan’lar Hakkında Her Şey

Selenyum Kansere Karşı Savunmaya Yardımcı Olur

Selenyum, ailenizde zayıf bir bağışıklık sistemi veya kanser geçmişi varsa özellikle önemsemeniz gereken bir mineraldir. Yüksek dozlarda selenyum takviyesi almanın potansiyel olarak kanser önleyici etkileri olduğu yapılan araştırmalarda gösterilmiştir.

Çalışmalara göre, özellikle karaciğer kanseri, prostat kanseri, kolorektal kanser (Kalın Bağırsak Kanseri) ve akciğerlerde kanser insidansı (görülme sıklığı) riskini, kansere bağlı ölümleri ve kanserlerin şiddetini azaltmada etkili olabileceği selenyumun faydaları olarak gösterilmiştir.

Selenoproteinleri aktive etme özelliğine sahip olduğu için, bu mineral antioksidanların işlerini en iyi şekilde yapmalarına yardımcı olan enzimik bir rol oynar. Selenyum yararlarının yalnızca kanser riskini azaltabilmeyi değil aynı zamanda mevcut kanserin ilerlemesini ve tümör büyümesini yavaşlatmaya yardımcı olduğunu da gösteren kanıtlar vardır.

Araştırmalar, günde 200 miligram yüksek dozda alınan selenyumun DNA’nın korunmasında etkili olabileceğini göstermiştir, bu da hücre mutasyonu ve kanser gelişimi riskini azaltabilir.

Diğer çalışmalar, Dünya da selenyum bakımından fakir olan toprakların olduğu bölgelerde, doğal olarak daha zengin topraklara sahip olan bölgelere kıyasla kanser riskinin arttığını göstermektedir.

Selenyum Bağışıklığı Destekler

Selenyumun faydaları üzerine yapılan son araştırmalara göre, selenyum bağışıklık sistemi yararınadır çünkü bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için gereklidir ve HIV de dahil olmak üzere virüslerin gelişimini önlemede önemli bir mineraldir.

HIV pozitif olan hastalarda, hastalığın AIDS’e ilerlemesinin yavaşlatılmasında da faydalı olduğu gösterilmiştir.

Selenyum Kan Akışını Düzenler ve Kalp Hastalığı Riskini Azaltabilir

Düşük selenyum konsantrasyonları artmış kardiyovasküler hastalık riski ile ilişkilidir. Takviyeler veya selenyum bakımından zengin yiyeceklerin tüketilmesi, koroner kalp hastalığının önlenmesine yardımcı olabilir.

İnflamasyonla mücadele etme, kan akışını artırma, serbest radikal oksidatif stresi azaltma ve antioksidan aktiviteye yardımcı olma nedeniyle kalp sağlığına fayda sağlayabileceğine inanılmaktadır.

Selenyum Tiroid Fonksiyonlarını Düzenlemeye Yardımcı Olur

Araştırmalar, tiroid metabolizması ile selenyum eksikliği arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Bu mineral aktif tiroid hormonlarının üretimi için bir katalizör görevi görür.

Vücudunuzun bir üretim tesisi olduğunu düşünüyorsanız, o zaman tiroidiniz tüm işletim sistemini düzenlemekten sorumlu ana patrondur, bu nedenle tiroid düzgün çalışmadığında, çok ciddi, gözle görülür sonuçlar ortaya çıkar.

Tiroid bezi iştah, uyku, sıcaklık, ağırlık, enerji ve daha pek çok önemli günlük vücut fonksiyonlarını kontrol eder.

Tiroid fonksiyonuyla ilgili problemler; irritabilite (hafif uyarılara karşı aşırı tepki verme), kas zayıflığı, halsizlik, kilo alımı veya kaybı, uykuda sorun ve diğer birçok reaksiyon gibi negatif semptomlara neden olabilir -bu nedenle uygun miktarda selenyum almak tiroid ve vücuda birçok önemli yarar sağlar.

Tiroidin güçlü bir koruyucusu olarak görev yapar ve bez içindeki reaktif oksijen üretimini düzenler ve tiroid hastalığı yaratabilecek antikorlardan korur.

Bu nedenlerden dolayı, Hashimoto hastalığı, Grave hastalığı olan hastalara ve anti-TPO antikorları olan hamile kadınlara yardım edip edemeyeceğini görmek için araştırmalar devam etmektedir.

Selenyum Daha Uzun Yaşamaya Yardımcı Olabilir

Selenyumun faydaları konulu bazı çalışmalar selenyumun astımdan, artrit, tiroid bozukluğu ve kalp hastalığına kadar değişen düzinelerce durumun tedavisi için kullanımını araştırmıştır.

Bu hastalıklara yakalanma riski biz yaşlandıkça artar, bu yüzden selenyum tüketimi bedenin korunmasına yardımcı olabilir ve daha uzun bir hayata katkı sağlayabilir.

Selenyum Astım Belirtilerini Azaltmaya Yardımcı Olur

Selenyumun faydaları üzerine yapılan gözlemsel çalışmalar, kronik astımlı hastaların selenyum seviyelerinin düşük olabileceğini göstermiştir. Yapılan çalışmalara göre, astımlı insanlar selenyum takviyesi aldıklarında, plasebo alanlardan daha az hastalıkla ilişkili semptomlar yaşamışlardır.

Uzmanlar, selenyum takviyesinin kronik astımlı hastalar için astım ilaçlarına faydalı bir ek tedavi olabileceğini düşünüyor. Bununla birlikte, araştırmacılar, mineralin akciğer fonksiyonu üzerindeki tam etkisini henüz belirlemediği için, bu düzenli bir uygulama haline gelmeden önce daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Selenyum Doğurganlığı Artırabilir

Selenyum doğurganlığa yarar sağlar, çünkü uygun sperm hareketliliği için gereklidir ve ayrıca gebe kalmanın ve kısırlığın giderilmesinde rol oynayan iki önemli bileşen olan kan akışını arttırır. Sperm mitokondri kapsülünde bulunur ve spermin vajinal kanaldan geçerken davranışını ve işlevini etkileyebilir.

Hem düşük hem de yüksek selenyum konsantrasyonlarının sperm sayısını olumsuz yönde etkileyebileceği yapılan araştırmalarda gösterilmiştir, bu nedenle selenyum takviyesini önerilen dozlarda almak doğurganlık için oldukça önemlidir.

Bazı çalışmalar selenyumun ayrıca düşük yapma riskini bile azaltabileceğini göstermektedir, ancak bu noktada selenyum takviyesi söz konusu olduğunda kısırlık için erkekler üzerinde daha çok çalışma yapılmıştır.

Seleyum Takviyesi İçin Dozaj Önerileri

Selenyum eser mineraldir, yani sadece küçük bir miktarına ihtiyacımız vardır. Bununla birlikte, birçok önemli vücut fonksiyonunda rol oynadığı için sisteminizden hızlı bir şekilde akabilmektedir -bu nedenle, Selenyumun faydalarından yararlanmak için, özellikle yaşlandıkça düzenli olarak tüketmek önemlidir.

Naturopatlar gibi bazı doktorlar, kadınlarda akne, astım, tendinit (kemiği kaslara bağlayan tendonun iltihaplanması ve tahriş olmasıdır.), erkeklerde kısırlık sorunları ve menopoz sonrası bozuklukları tedavi etmek için selenyum takviyeleri önerebilir.

Beslenme ile uygun miktarlarda selenyum tüketiyorsanız, dengeli tüketimin önemli olduğu ve 400 mikrograma ulaşan yüksek dozların zararlı olabileceğini unutmamak gerekir.

Selenyum için önerilen takviye miktarı

Selenyum için önerilen günlük takviye miktarı, yaşınıza bağlıdır:

1-3 yaş arası çocuklar: 20 mikrogram / günlük değer
4-8 yaş arası çocuklar: 30 mikrogram / günlük değer
9–13 yaş arası çocuklar: 40 mikrogram / günlük değer
Yetişkinler ve çocuklar 14 yaş ve üstü: 55 mikrogram / günlük değer
Hamile kadınlar: 60 mikrogram / günlük değer
Emziren kadınlar: 70 mikrogram / günlük değer

Ek formda, selenyum selenometiyonin ve selenyum selenit formunda mevcuttur. Selenometiyonin, çoğu insan tarafından sindirilmesi ve uygun şekilde emilmesi genellikle daha kolaydır.

Selenyum takviyesini, çoğu yetişkin günde 55 mikrogram (selenometiyonin gibi) , hamile kadınlar 60 mikrogram, emziren kadınlar ise 70 mikrogram almalıdır.

Selenyumun tolere edilebilir üst sınırı günde 400 mcg’dir.

Uzmanlar, selenyum içeren yiyecekler tüketmenin selenyumun faydaları için en etkili yol olduğu konusunda halkı uyarıyor. Hiç kimse bir doktora danışmadan çok yüksek dozlarda selenyum takviyesi almamalıdır.

Selenyum sülfit, karşılaşabileceğiniz başka bir formdur. Bu tip genellikle kepek tedavisinde kullanılan şampuanlarda bulunan aktif bir bileşendir.

Selenyum İçeren Gıdalar

Yiyecekler en iyi selenyum kaynaklarıdır, özellikle bu yiyecekler hassas bir şekilde kullanılmalı ve hazırlanmalıdır.

Çok yüksek sıcaklıkta pişirme yöntemleri sırasında besinlerin mineral içeriği kaybolabilir.

Selenyum açısından en zengin besin nedir? Brezilya fıstığı.

İhtiyacınız olan günlük selenyumun %100’ünden fazlasını, kabaca 68 ile 91 mikrogram (mcg) sağlar.

Selenyum Açısından En Zengin yiyecekler

Brezilya fındığı
Somon
Tuna
Hindi
Süzme peynir
Tavuk
Mantarlar
Trança balığı
Yumurta
Etiyopya Fasulyesi
Sardalye
Ay çekirdeği
Otla beslenen sığır eti
Yulaf
Sığır Karaciğeri

Selenyum Eksikliğinin Nedenleri

Selenyum toprakta ve besin kaynaklarında bulunur, ancak bazı insan gruplarında selenyum eksikliği daha olasıdır.

Aslında bu eser elementin doğal olarak meydana gelen dört türü var. Selenyumun dört doğal durumu: temel selenyum, selenid, selenit ve selenattır.

Selenat ve selenit olmak üzere iki tip ağırlıklı olarak suda bulunurken, diğer iki tip toprakta ve dolayısıyla gıda kaynaklarında bulunur. İnsanlar için, mineral alımının birincil yolu besinler, ardından su ve daha sonra havadır.

Selenyum eksikliğinden muzdarip olmak, iltihaplanma, kısırlık, zayıf bağışıklık fonksiyonu ve bilişsel gerileme nedeniyle ölüm gibi sağlık sorunları risklerinde artışa sebep olabilir.

O kadar ciddi olmasa da, eksiklik belirtileri üreme sorunları, kas güçsüzlüğü, yorgunluk, beyin sisi, tiroid fonksiyon bozukluğu ve saç dökülmesine neden olabilir.

Selenyum Eksikliğine Neden Olan Bazı Faktörler

Selenyum içeren yiyecekleri çok sık tüketmemek.

ABD’de, Avrupa’nın, Çin’in veya Afrika’nın bazı bölgelerinde yaşamak. Topraktaki selenyum içeriği bölgeye bağlı olarak çok fazla farklılık gösterir. Örneğin, bazı araştırmalar, İngiltere ve Afrika gibi Avrupa’nın bazı bölgelerinin selenyum açısından fakir toprağa sahip olduğu ve bu bölgelerde yaşayan nüfusun bundan dolayı zarar görmüş olabileceği düşünülmektedir.

Kalitesiz toprakta yetişen yiyecekleri tüketmek -Gıda kaynaklarında bile, selenyum miktarı, yiyeceğin büyüdüğü toprak koşullarına bağlıdır – bu nedenle aynı besin içinde bile, selenyum seviyeleri geniş ölçüde değişebilir.

Araştırmaya göre, Doğu Kıyı Ovası ve Kuzeybatı Pasifik ve ABD nüfusu, bu bölgelerdeki toprak nedeniyle en düşük seviyelere sahiptir. Bu popülasyonlar ortalama olarak günde 60 ile 90 mikrogram selenyum almaktadır, bu yeterli bir miktar olarak kabul edilse de, selenyum bakımından zengin topraklı olan diğer popülasyonlara göre azdır.

Kashin-Beck hastalığından etkilenen kronik bir kemik hastalığınız varsa.

Böbrek diyalizi geçiren ve HIV ile yaşayan insanlarda eksiklikler görülebilir.

Selenyum Eksikliği İçin Test

Selenyum eksikliğinden dolayı sizi riske sokan bir rahatsızlığınız varsa, selenyum takviyesi almanız gerekip gerekmediğini anlamak için test yaptırmak isteyebilirsiniz.

Mevcut seviyelerinizi bulmak için doktorunuz tarafından kan veya saç testi yaptırılabilir, ancak bunların her zaman doğru sonuç verdiğine inanılmaz.

İşte iyi haber: Uzmanlar genellikle beslenme yoluyla yetersiz selenyum alan popülasyonlarda bile eksikliğe çok sık rastlamadıkları için, büyük bir risk altında olmadığınız sürece muhtemelen test yaptırmanıza gerek yoktur.

Beslenmenize doğal selenyum besin kaynaklarını düzenli olarak dahil ettiğiniz ve sağlıklı olduğunuz sürece, ciddi risklere yol açabilecek bir eksikliğe maruz kalma ihtimaliniz çok düşüktür.

Selenyum İçin Riskler ve Yan Etkiler

Normal dozlarda alındığında, genellikle olumsuz yan etkileri yoktur.

Aşırı dozda selenyum (selenyum toksisitesi) muhtemelen kötü nefes, ateş, bulantı ve potansiyel olarak karaciğer komplikasyonları – hatta böbrek ve kalp problemleri gibi – “zehirlenme” statüsüne ulaşan çok yüksek seviyelerde meydana gelmesine rağmen bu tarz reaksiyonlara neden olabilir.

Yine, selenyumun çoğu formunun toksisitesi nadirdir ve genellikle sadece yüksek dozlarda takviye alan kişilerde görülür. Çok yüksek seviyeler kalp krizi ve solunum (akciğer) depresyonu gibi potansiyel ölümcül komplikasyonlara neden olabilir.

ABD Ulusal Toksikoloji Programı ayrıca bazı selenyum türlerini bir hayvan kanserojeni olarak listeler, ancak her türün hayvanlara zarar verebileceğine ve bunun günlük durumlarda ciddi bir risk oluşturduğuna dair kanıtlar yoktur.

Ayrıca diğer ilaçlar ve takviyelerle etkileşime girebilir. Bunlara antasitler, kemoterapi ilaçları, kortikosteroidler, niasin, kolesterol düşürücü statin ilaçları ve doğum kontrol hapları dahildir.

Bu ilaçlardan herhangi birini alıyorsanız, takviye almadan önce doktorunuza danışmak en iyisidir.

Selenyum Hakkında Nihai Düşünceler

Selenyum nedir?

Bazı gıdalarda ve suda görülen, toprakta doğal olarak bulunan bir eser mineraldir.

Selenyum takviyeleri ve selenyum içeren besinler

Selenyum takviyeleri ve selenyum içeren besinler mineral alımı için iki ana kaynaktır. Yiyeceklerden elde etmenin en iyi yolu düzenli olarak selenyum içeren besinler tüketmektir: kümes hayvanlarına ve bazı et türlerine ek olarak Brezilya fıstığı, yumurta, karaciğer, ton balığı, morina ve ayçiçeği tohumunda bulunur.

Selenyum ne için kullanılır?

Vücudun büyük bir bölümünde bir antioksidan görevi gören rolüne teşekkür eder.

Selenyumun faydaları ve kullanımı

oksidatif strese, kalp hastalığına ve kansere karşı savunma; bağışıklığı arttırma; tiroid fonksiyonunu düzenleme; uzun ömürlülüğü artırmak; astım semptomlarını azaltmak ve doğurganlığın arttırması.

Selenyum Doz

14 yaşın üzerindeki yetişkinlerin günde 55 mikrogram (mcg) alması gerekir. Genellikle iyi tolere edilmesine rağmen, 400 ila 900 mcg / günlük değer gibi yüksek dozlarda, zararlı ve hatta toksik olabilir.

Türkiye’de Selenyum İstatistikleri

Selenyum Eksikliği

Türkiye’de selenyum eksikliği, özellikle bazı bölgelerde yaygın bir sağlık sorunudur. Toprak yapısı, tarım teknikleri ve beslenme alışkanlıkları, selenyum seviyelerini doğrudan etkileyen faktörler arasındadır. Yapılan araştırmalar, Türkiye’de belirli bölgelerde selenyum seviyelerinin düşük olduğunu göstermektedir. Bu durum, halk sağlığı açısından önemli riskler oluşturabilir, zira selenyum eksikliği bağışıklık sistemi, tiroid fonksiyonları ve antioksidan savunma sistemleri üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

İstatistikler ve Veriler

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Sağlık Araştırmaları:

TÜİK’in sağlık araştırmalarında selenyum eksikliği ve diğer mikro besin eksikliklerine dair önemli veriler yer almaktadır. Türkiye genelinde selenyum seviyeleri ve eksiklik oranları hakkında bilgi sunulmaktadır.

Kaynak: TÜİK Veri Portalı (TÜİK Data Portal) (TÜİK Data Portal).

Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllıkları:

Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan yıllık sağlık istatistiklerinde, Türkiye’deki selenyum durumu ve buna bağlı sağlık sorunlarına ilişkin detaylı bilgiler bulunmaktadır. Bu raporlar, selenyumun sağlık üzerindeki etkilerini ve eksiklik oranlarını kapsamaktadır.

Kaynak: Sağlık İstatistikleri Yıllıkları – T.C. Sağlık Bakanlığı (Saglik.gov.tr).

Selenyum Eksikliğinin Nedenleri ve Sonuçları

Selenyum eksikliği, genellikle toprakların selenyum bakımından fakir olması ve beslenme alışkanlıklarının yeterli selenyum sağlamaması nedeniyle ortaya çıkar. Selenyum eksikliği, bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyonlara karşı direnci düşürür ve tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Ayrıca, antioksidan savunma mekanizmalarını zayıflatarak oksidatif strese karşı vücudu savunmasız bırakır.

Selenyum eksikliği ile mücadele etmek için dengeli beslenme ve gerekli durumlarda selenyum takviyelerinin kullanılması önerilmektedir. Türkiye’de selenyum açısından zengin besinlerin tüketimi ve tarımsal yöntemlerin iyileştirilmesi, bu mineralin yeterli seviyede alınmasını sağlayabilir.

Kaynaklar: